เหยี่ยว หรือ อีเหยี่ยว[2] (อังกฤษ: falcon, hawk, kite, kestrel; อีสาน: แหลว) คือ นกในอยู่ในสกุล Falco[1] จัดอยู่ในกลุ่มนกล่าเหยื่อที่อยู่ในอันดับ Falconiformes และวงศ์ Falconidaeเหยี่ยวมีลักษณะคล้ายกับอินทรี ซึ่งเป็นนกล่าเหยื่อเช่นเดียวกัน แต่เหยี่ยวมีขนาดเล็กกว่า คือมีจะงอยปากที่งองุ้ม มีกรงเล็บที่แหลมคมและแข็งแรง บินได้อย่างรวดเร็ว กางปีกได้กว้างและยาว สามารถบินหรือเหินได้สูง และมีสายตาที่ดีมาก อาหารโดยทั่วไปของเหยี่ยว คือ สัตว์ขนาดเล็กกว่าต่าง ๆ เช่น สัตว์ฟันแทะ, สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมต่าง ๆ, สัตว์เลื้อยคลาน, สัตว์น้ำ เช่น ปลา หรือกุ้ง หรือแม้แต่สัตว์ที่มีขนาดใหญ่กว่าได้ เช่น กวาง เป็นต้น[3] [4]นอกจากสกุล Falcon แล้ว ยังมีนกในสกุลอื่น แต่อยู่ในวงศ์เดียวกันที่เรียกว่าเหยี่ยวได้ เช่น Haliastur, Elanus, Haliaeetus และMicrohierax (ซึ่งบางครั้งอาจเรียกเป็นอินทรี) เป็นต้น[5]เหยี่ยวที่พบในประเทศไทยมีหลายชนิด อาทิ เหยี่ยวแดง (Haliastur indus), นกออก (Haliaeetus leucogaster), เหยี่ยวรุ้ง (Spilornis cheela) เป็นต้นและยังมีอีกชนิดหนึ่ง คือ เหยี่ยวออสเปร (Pandion haliaetus) ซึ่งเป็นนกที่มีวิวัฒนาการเป็นของตัวเอง มีวงศ์และสกุลของตัวเองต่างหาก[6]จากความที่เป็นนกล่าเหยื่อ และมีขนาดลำตัวที่ไม่ใหญ่นัก เหยี่ยวจึงถูกมนุษย์ใช้เลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยงมาแล้วนานกว่า 2,000 ปี[7] เพื่อใช้ประโยชน์หลายอย่าง เช่น ล่าสัตว์, เพื่อความเพลิดเพลิน หรือแม้แต่ใช้ในการไล่นกชนิดอื่น ๆ ในสนามบินหรือชุมชนเมืองบางแห่ง[8] [9]ในความเชื่อของชาวเล ซึ่งเป็นชนชาติปฐมภูมิทางภาคใต้ของไทยตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ เชื่อว่าเหยี่ยวเป็นวิญญาณบรรพบุรุษที่ช่วยนำทางไปสู่ปลา เป็นสัตว์ที่ช่วยในการจับปลา โดยพบเป็นหลักฐานภาพวาดบนผนังถ้ำผีหัวโต ที่อำเภออ่าวลึก จังหวัดกระบี่ นอกจากนี้แล้วยังเชื่อด้วยว่าเหยี่ยวจะเป็นเครื่องนำทางวิญญาณของผู้เสียชีวิตไปสู่โลกหลังความตาย โดยมีเรือเป็นพาหนะ[10]