แดเนียล รัทเทอร์ฟอร์ด (อังกฤษ: Daniel Rutherford; 3 พฤศจิกายน ค.ศ. 1749 – 15 ธันวาคม ค.ศ. 1819) เป็นแพทย์ นักเคมีและนักพฤกษศาสตร์ชาวสกอตแลนด์ เกิดที่เมืองเอดินบะระ เป็นบุตรของศาสตราจารย์จอห์น รัทเทอร์ฟอร์ดและแอนน์ แมคเคย์ เรียนที่โรงเรียนมันเดลส์และมหาวิทยาลัยเอดินบะระ[2] ที่นั่นรัทเทอร์ฟอร์ดได้เรียนกับโจเซฟ แบล็ก ซึ่งกำลังศึกษาคุณสมบัติของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ รัทเทอร์ฟอร์ดและแบล็กร่วมกันทดลองนำหนูมาขังในพื้นที่ปิดจนเสียชีวิตและจุดเทียน จนพบว่าที่หนูเสียชีวิตและเทียนดับเกิดจากก๊าซชนิดหนึ่งซึ่งไม่ติดไฟและใช้หายใจไม่ได้ รัทเทอร์ฟอร์ดเรียกก๊าซชนิดนี้ว่า "noxious air" หรือ "phlogisticated air"[3] เขารายงานผลการทดลองนี้ในปี ค.ศ. 1772 รัทเทอร์ฟอร์ดและแบล็กใช้การทดลองนี้พิสูจน์ว่าทฤษฎีโฟลจิสตันถูกต้อง (แต่ต่อมาการอธิบายความถูกต้องของการเผาไหม้ถูกแทนที่ด้วยทฤษฎีออกซิเจนของอ็องตวน ลาวัวซีเย) ในปี ค.ศ. 1790 ฌ็อง-อ็องตวน แชปตัลตั้งชื่อก๊าซชนิดนี้ใหม่ว่า "ไนโตรเจน"ต่อมารัทเทอร์ฟอร์ดดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ด้านพฤกษศาสตร์ที่มหาวิทยาลัยเอดินบะระและผู้ดูแลสวนพฤกษศาสตร์เอดินบะระ[4] ระหว่าง ค.ศ. 1796–1798 เขาดำรงตำแหน่งประธานราชวิทยาลัยแพทย์แห่งเอดินบะระ[5]รัทเทอร์ฟอร์ดเสียชีวิตที่เมืองเอดินบะระในปี ค.ศ. 1819