ใน ไฟนอลแฟนตาซี X มุมมองของผู้เล่นยังเป็นลักษณะบุคคลที่สามเช่นเดียวกับภาคก่อนๆ ในซีรีส์ โดยผู้เล่นจะบังคับทีดัสซึ่งเป็นตัวละครหลักได้โดยตรง ให้เดินทางไปทั่วโลกและมีปฏิสัมพันธ์กับตัวละครอื่นๆ หรือไอเทมต่างๆ สิ่งที่แตกต่างไปจากภาคก่อนๆ คือ แผนที่โลกและเมืองต่างๆ ถูกผนวกรวมกัน โดยพื้นที่ที่อยู่นอกเมืองจะเป็นมุมมองในอัตราส่วนเดียวกับในเมือง เมื่อพบศัตรู สภาพแวดล้อมรอบตัวละครจะตัดไปเป็นฉากต่อสู้แบบ Turn-based ที่ตัวละครและศัตรูจะกระทำตาม Turn ของแต่ละตัว

ระบบการเล่นของ ไฟนอลแฟนตาซี X แตกต่างไปจากภาคก่อนๆ โดยไม่มีแผนที่โลกแบบมุมมองจากด้านบน ซึ่งภาคก่อนๆ ใช้แสดงพื้นที่ระหว่างเมืองกับสถานที่ต่างๆ ที่อยู่ห่างไกลจากกัน ด้วยขนาดย่อส่วน โดยแสดงขณะเดินทางระหว่างสถานที่ต่างๆ เป็นระยะทางไกล ใน ไฟนอลแฟนตาซี X สถานที่แทบทุกแห่งจะมีมุมมองที่ต่อเนื่องกันตลอดและไม่ตัดไปยังฉากแผนที่โลก การเชื่อมโยงระหว่างสถานที่แทบจะเป็นเส้นตรง ทำให้มีเพียงเส้นทางเดียวที่ตัดผ่านสถานที่ต่างๆ แต่ในช่วงหลังของเกม จะสามารถใช้เรือเหาะซึ่งช่วยให้เดินทางไปยังสถานที่ต่างๆ ได้ทันที และอีกสิ่งหนึ่งที่ยังคงเหมือนกับภาคก่อนๆ คือ เกมย่อยจำนวนมาก โดยเฉพาะ "บลิซท์บอล" ที่เป็นกีฬาทางน้ำ[1]

ระบบการต่อสู้

ไฟนอลแฟนตาซี X ได้ใช้ระบบการต่อสู้แบบใหม่ที่เรียกว่า ระบบ Conditional Turn-Based Battle (CTB) เข้ามาแทนที่ระบบ Active Time Battle (ATB) ที่ใช้มาตั้งแต่ ไฟนอลแฟนตาซี IV ระบบใหม่นี้พัฒนาขึ้นโดยโทะชิโร สึชิดะ ผู้กำกับฉากต่อสู้ ผู้ซึ่งนึกถึง ไฟนอลแฟนตาซี IV เมื่อพัฒนาระบบ CTB ความแตกต่างคือ หลักการของ ATB จะเป็นการดำเนินการต่อสู้ตามเวลาจริง แต่ระบบ CTB จะเป็นรูปแบบ Turn-based ที่จะหยุดการดำเนินการต่อสู้ในระหว่างที่ถึง Turn ของตัวละครแต่ละตัว ซึ่ง CTB จะทำให้ผู้เล่นสามารถเลือกคำสั่งได้โดยไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับเวลา ช่อง Timeline ที่มีรูปภาพที่อยู่ทางขวาบนของหน้าจอจะแสดงให้เห็นตัวละครที่จะได้ Turn ในลำดับถัดๆ ไป และผลกระทบของการใช้คำสั่งที่กำลังจะใช้ที่มีต่อการเรียงลำดับ Turn ในฉากต่อสู้ผู้เล่นสามารถควบคุมตัวละครได้มากที่สุดสามตัว และสามารถสับเปลี่ยนเอาตัวละครที่อยู่นอกกลุ่มขณะนั้นเข้ามาแทนที่ตัวละครตัวใดตัวหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มได้ตลอดการต่อสู้ นอกจากนี้ตัวละครแต่ละตัวยังมีท่าโจมตีพิเศษที่มีพลังโจมตีสูงที่ในภาคก่อนเรียกว่า "Limit Breaks" แต่ใน ไฟนอลแฟนตาซี X ใช้ชื่อว่า "Overdrives" ซึ่งท่าโจมตีเหล่านี้ส่วนใหญ่จะต้องกดปุ่มตามที่กำหนดไว้เพื่อเพิ่มพลังโจมตีให้สูงขึ้น[2]

ไฟนอลแฟนตาซี X ได้ใช้ระบบเรียกสัตว์อสูรแบบใหม่ที่แตกต่างไปจากภาคก่อนเป็นอย่างมาก โดยในภาคก่อนนั้น สัตว์อสูรจะเข้ามายังฉากต่อสู้ โจมตีครั้งเดียว แล้วจากเดียว แต่สัตว์อสูรใน ไฟนอลแฟนตาซี X จะเข้ามาต่อสู้แทนตัวละครในกลุ่มทั้งหมดจนกว่าศัตรูทุกตัวในฉากจะถูกกำจัด หรือสัตว์อสูรถูกโจมตีจนพลังชีวิตหมด หรือผู้เล่นสั่งให้ออกจากฉากต่อสู้ สัตว์อสูรแต่ละตัวจะมีค่าสถานะ คำสั่งในฉากต่อสู้ ท่าโจมตีพิเศษ เวทมนตร์ และ Overdrive เป็นของตัวเอง ตามเนื้อเรื่องหลักในเกม ผู้เล่นจะได้รับสัตว์อสูรสิบตน และอีกสามตนจะได้รับจาก Side-quests[2]

ผังสเฟียร์

ในภาคนี้ผู้เล่นสามารถพัฒนาตัวละครโดยปราบศัตรูและเก็บไอเทมเช่นเดียวกับภาคก่อน แต่ระบบค่าประสบการณ์แบบเดิมถูกเปลี่ยนเป็นระบบใหม่ที่เรียกว่า "ผังสเฟียร์" (Sphere Grid) ซึ่งจากเดิมที่ตัวละครจะได้รับค่าสถานะต่างๆ เพิ่มขึ้นหลังจากเพิ่มค่าระดับของตัวละครให้สูงขึ้น ในภาคนี้ตัวละครแต่ละตัวจะได้รับค่า "ระดับสเฟียร์" (Sphere Level) หลังจากสะสมค่าความสามารถ (Ability Point) มากเพียงพอ ระดับสเฟียร์ใช้ในการเคลื่อนตำแหน่งของตัวละครบนผังสเฟียร์ ซึ่งบนผังจะเป็น Node ต่างๆ ที่เชื่อมโยงกัน ประกอบด้วยตำแหน่งของค่าสถานะและความสามารถต่างๆ Node เหล่านี้จะต้องใช้ไอเทมที่เรียกว่า "สเฟียร์" (Sphere) ในการเปิดใช้ค่าประจำ Node นั้นๆ ให้แก่ตัวละครที่เลือกไว้[3]

ระบบผังสเฟียร์ยังทำให้ผู้เล่นสามารถปรับแต่งตัวละครให้แตกต่างไปจากบทบาทที่มีมาแต่แรกได้ ตัวอย่างเช่น ปรับแต่งยูน่า ซึ่งเป็นนักเวทมนตร์ขาว ให้สามารถโจมตีด้วยอาวุธได้อย่างรุนแรง หรือปรับแต่งอารอน ที่เป็นนักดาบ ให้สามารถใช้เวทมนตร์ขาวได้ ในเกมฉบับ International และ PAL จะมีผังสเฟียร์แบบที่ซับซ้อนมากขึ้นให้ผู้เล่นเลือกใช้ได้ ซึ่งผังสเฟียร์แบบนี้ ตำแหน่งของตัวละครทุกตัวบนผังจะเริ่มต้นที่กึ่งกลางผัง และสามารถเลือกเคลื่อนที่ไปในเส้นทางใดก็ได้ แต่ก็มีจำนวน Node น้อยลง ทำให้ค่าสถานะที่สามารถเพิ่มระหว่างเกมนั้นลดลง[4]