เวสาขี (ชื่ออื่น ๆ เช่น วิสาขี, พิสาขี, ไวสาขี, วสาขี, วิสาข) เป็นเทศกาลที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อและ
ประวัติศาสตร์ของศาสนาซิกข์ โดยทั่วไปมีการเฉลิมฉลองในวันที่ 13 หรือ 14 เมษายนของทุกปี ถือเป็นเทศกาลสำคัญหนึ่งของ
ศาสนาซิกข์[3][4][5] ชาวปัญจาบในตอนเหนือของ
อนุทวีปอินเดียถือให้วันเวสาขีเป็นวันขึ้นปีใหม่
[6] และยังเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวซิกข์ เพราะถือเป็นการขึ้น "ยุคสมัยของขาลสา"
[7][8][1][9][10] นอกจากนี้ยังเป็นเทศกาลที่เฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยวผลผลิตของชาวซิกข์และปัญจาบอีกด้วย
[9]เวสาขีเป็นเทศกาลที่มีความเกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์ของ
ภูมิภาคปัญจาบในอนุทวีปอินเดียตอนเหนือ
[11][12] ตาม
ประวัติศาสนาซิกข์แล้ว วันเวสาขีนั้นเป็นวันก่อตั้ง
กองทัพซิกข์ขาลสา และเป็นวันที่
จักรพรรดิออรังเซพแห่ง
จักรวรรดิโมกุลสั่งประหารชีวิต
คุรุเตฆหบดูร์ หลังปฏิเสธที่จะเปลี่ยนศาสนาเป็นอิสลาม เหตุการณ์นี้ทำให้
คุรุโควินทสิงห์ขึ้นดำรงตำแหน่ง
คุรุซิกข์ต่อ และตัดสินใจที่จะก่อตั้งกองทัพเพื่อปกป้องศาสนิกชนทั้งของซิกข์และศาสนาอื่น ๆ จากการคุกคาม อันนำมาสู่แนวคิดของ
ขาลสา ชาวซิกข์จะรำลึกถึงทั้งสองเหตุการณ์ดังกล่าวซึ่งเกิดขึ้นตรงกันในวันเวสาขี
[13][14][15] นอกจากนี้ ในสมัย
บริติชราช วันเวสาขียังเป็นวันที่เกิด
การสังหารหมู่ที่จัลเลียนวลาบาฆ โดยเจ้าหน้าที่ของอาณานิคมอังกฤษที่ปกครองอินเดียในเวลานั้น
[11]ในวันเวสาขี
คุรุทวาราจะปรับตกแต่งอย่างสวยงาม และจัดดนตรี
กิรทาน (Kirtan) ชาวซิกข์จะร่วมกันเดินทางไปเยี่ยมคุรุทวาราใกล้บ้าน ร่วมงานเทศกาลชุมชนรวมถึงจัด "Nagar Kirtan" และร่วมนั่งรับประทานอาหารและแบ่งปันอาหารกัน
[4][11][16] ใน
ศาสนาฮินดู ศาสนิกชนบางส่วนถือให้วันเวสาขีนี้เป็นวันปีใหม่ตามปฏิธินสุริยะ (Solar New Year) และเฉลิมฉลองเทศกาลเก็บเกี่ยวผลผลิต ศาสนิกชนจะถือโอกาสนี้เพื่อลงอาบน้ำในแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ เช่น
แม่น้ำคงคา เข้า
โบสถ์พราหมณ์เพื่อประกอบพิธีต่าง ๆ และพบปะกับเพื่อนฝูง ครอบครัว เพื่อรับประทานอาหารร่วมกัน เทศกาลนี้มีชื่ออีกหลายชื่อตามท้องถิ่นต่าง ๆ กัน
[17]