กรมการราษฎรฝ่ายกิจการภายใน (อังกฤษ: People's Commissariat for Internal Affairs) ย่อว่า เอ็นเควีดี (NKVD) ชื่อเรียกหน่วยงานที่เทียบได้กับกระทรวงมหาดไทยในสหภาพโซเวียต ก่อตั้งในปีค.ศ. 1934 และถูกแปรสภาพเป็นกระทรวงกิจการภายใน เมื่อค.ศ. 1946 หน่วยงานนี้ก่อตั้งใน ค.ศ. 1917 ในฐานะกระทรวงของสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย[1] โดยมีผู้บริหารคือกรรมการราษฎรฝ่ายกิจการภายใน (เทียบเท่ารัฐมนตรีมหาดไทย) รับผิดชอบการรักษาความปลอดภัยตามปรกติ และกำกับดูแลเรือนจำกับค่ายคนงาน[2] ต่อมายุบเลิกใน ค.ศ. 1930 โดยถ่ายโอนหน้าที่ไปให้หน่วยงานต่าง ๆ แทน ก่อนตั้งขึ้นอีกใน ค.ศ. 1934[3] ใน ค.ศ. 1946 มีการเปลี่ยนชื่อพลาธิการทุกหน่วยเป็นกระทรวง โดยหน่วยงานนี้เปลี่ยนชื่อเป็นกระทรวงกิจการภายใน[4]ใน ค.ศ. 1934 มีการถ่ายโอนหน้าที่ของกรมการเมืองกลางแห่งรัฐ (Joint State Political Directorate) ซึ่งเป็นหน่วยงานตำรวจลับ มาให้แก่หน่วยงานนี้ ทำให้หน่วยงานนี้มีอำนาจแต่ผู้เดียวในการบังคับใช้กฎหมายจนกระทั่งสิ้นสงครามโลกครั้งที่สอง[2] ในช่วงดังกล่าว หน่วยงานนี้ดำเนินงานทั้งที่เกี่ยวข้องกับความเรียบร้อยสาธารณะโดยทั่วไป และที่เป็นของตำรวจลับ[5] เป็นที่รับรู้กันว่า หน่วยงานนี้มีบทบาทในการกดขี่ทางการเมืองและการกวาดล้างใหญ่ภายใต้การนำของโจเซฟ สตาลิน[6][7][8] หน่วยงานนี้ยังกระทำวิสามัญฆาตกรรมพลเมืองในจำนวนที่ไม่เคยเปิดเผย ทั้งยังก่อตั้ง จัดหาผู้คน และดำเนินงานในระบบค่ายแรงงานเกณฑ์ของกูลัก เจ้าหน้าที่ของหน่วยงานนี้กดขี่ชนชั้นชาวนาที่ร่ำรวยขึ้น และขับประชาชนออกไปยังภูมิภาคที่ไร้ผู้อยู่อาศัย[9][10] อนึ่ง หน่วยงานนี้ยังคอยดูแลรักษาชายแดน ดำเนินจารกรรม (ซึ่งรวมถึงการลอบสังหารทางการเมือง) และบังคับใช้นโยบายของโซเวียตผ่านขบวนการคอมมิวนิสต์และรัฐบาลหุ่นในต่างแดน[11] เหตุการณ์ที่สำคัญที่สุด คือ การกดขี่และสังหารผู้คนในโปแลนด์ที่เรียกว่า ปฏิบัติการโปแลนด์[12]