ฮั่นเกาจู่ ตาม
ภาษาจีนมาตรฐาน หรือ
ฮั่นโกโจ ตาม
ภาษาจีนฮกเกี้ยน (
จีนตัวย่อ: 汉高祖;
จีนตัวเต็ม: 漢高祖;
พินอิน: Hàn Gāozǔ, "อัครบรรพชนฮั่น"; 256 ปีก่อนคริสตกาล – 1 มิถุนายน 195 ปีก่อนคริสตกาล) พระนามเดิม
หลิว ปัง (
จีนตัวย่อ: 刘邦;
จีนตัวเต็ม: 劉邦;
พินอิน: Liú Bāng) เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกแห่ง
ราชวงศ์ฮั่นของ
จักรวรรดิจีน และเป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์ดังกล่าว เสวยราชย์ช่วง 202–195 ปีก่อนคริสตกาล นับเป็นหนึ่งในปฐมกษัตริย์จีนไม่กี่พระองค์ที่มาจากครอบครัวรากหญ้า
[2]ก่อนเข้าสู่อำนาจ หลิว ปัง เป็นข้าราชการชั้นผู้น้อยใน
ราชวงศ์ฉิน ทำหน้าเป็นนายด่านที่บ้านเกิดใน
เทศมณฑลเพ่ย์ (沛縣) แห่ง
รัฐฉู่ (楚国) ที่ถูกราชวงศ์ฉินยึดครอง เมื่อ
ฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝) ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์ฉิน สิ้นพระชนม์ และ
จักรวรรดิฉิน (秦朝) ตกอยู่ในความวุ่นวายทางการเมือง หลิว ปัง ละทิ้งตำแหน่งราชการเข้าร่วมกบฏต่อต้านราชวงศ์ฉิน จนสามารถบีบให้
จื่ออิง (子嬰) ผู้นำคนสุดท้ายของราชวงศ์ฉิน ยอมจำนนได้เมื่อ 206 ปีก่อนคริสตกาลเมื่อสิ้นราชวงศ์ฉินแล้ว
เซี่ยง อฺวี่ (項羽) ผู้นำกบฏ แบ่งดินแดนฉินออกเป็น
สิบแปดส่วน ให้หลิว ปัง เป็น "ราชาฮั่น" (漢王) ไปครองภูมิภาค
ปาฉู่ (巴蜀) อันห่างไกลและกันดาร หลิว ปัง จึงนำทัพต่อต้านเซี่ยง อฺวี่ และสามารถยึดภูมิภาค
ฉินทั้งสาม (三秦) ไว้ได้ นำไปสู่สงครามกลางเมืองที่เรียกว่า "
สงครามฉู่–ฮั่น" (楚漢戰爭)ครั้น 202 ปีก่อนคริสตกาล หลังเกิด
ยุทธการไกเซี่ย (垓下之戰) หลิว ปัง มีชัยในการชิงอำนาจ จึงสามารถรวบดินแดนจีนส่วนใหญ่ไว้ในกำมือ เขาก่อตั้งราชวงศ์ฮั่น มีตนเป็นจักรพรรดิพระองค์แรก ใช้พระนาม "ฮั่นเกาจู่" รัชสมัยฮั่นเกาจู่มีการลดหย่อนภาษี ส่งเสริม
ลัทธิขงจื๊อ และปราบปรามกบฏเจ้าประเทศราชต่าง ๆ ฮั่นเกาจู่ยังริเริ่มนโยบายที่เรียก "
วิวาห์สันติ" (和親) เพื่อสร้างความปรองดองกับกลุ่ม
ซฺยงหนู (匈奴) หลังพ่ายแพ้ใน
ยุทธการไป๋เติง (白登之戰) เมื่อ 200 ปีก่อนคริสตกาล ครั้น 195 ปีก่อนคริสตกาล ฮั่นเกาจู่สวรรคต พระโอรส คือ
หลิว อิ๋ง (劉盈) สืบตำแหน่งต่อ ใช้พระนามว่า "
ฮั่นฮุ่ย" (汉惠)