รับราชการ

เมื่อปี พ.ศ. 2477 ทอง กันทาธรรม เข้าทำงานประจำที่แผนกตรวจสอบเรื่องและความเห็น สำนักงานเลขานุการคณะรัฐมนตรี จากนั้นย้ายไปประจำที่แผนสัญญาทางพระราชไมตรี กองการต่างประเทศ กรมมหาดไทย กระทั่งในปี พ.ศ. 2479 ได้รับแต่งตั้งเป็นนายอำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ แต่ทำงานได้เพียง 9 เดือน ก็ลาออกจากราชการเพื่อลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร[3]

ฝ่ายนิติบัญญัติ

ทอง กันทาธรรม เป็นนักการเมืองชาวจังหวัดแพร่ เคยได้รับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดแพร่ครั้งแรก ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2480 การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2481 และการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป มกราคม พ.ศ. 2489 โดยไม่สังกัดพรรคการเมือง ต่อมาได้เข้าร่วมกิกรรมกับพรรคสหชีพ[5]

ต่อมาในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 และในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป ธันวาคม พ.ศ. 2500 ได้รับเลือกตั้งในนามพรรคชาตินิยม ซึ่งในการเลือกตั้งเดือนธันวาคม พ.ศ. 2500 เขาเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเพียงคนเดียวของพรรคชาตินิยมที่ได้รับเลือกตั้ง

ทอง กันทาธรรม เคยตั้งกระทู้ถามกระทรวงมหาดไทย เกี่ยวกับอำนาจในการออกหมายค้น เมื่อปี พ.ศ. 2482[6]

ฝ่ายบริหาร

ทอง กันทาธรรม ได้รับแต่งตั้งเป็นเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย (นาวาเอก บุง ศุภชลาศัย) ในปี พ.ศ. 2487[3] และเป็นรัฐมนตรีที่ไม่ประจำกระทรวงในปี พ.ศ. 2488 ในรัฐบาลของนายทวี บุณยเกตุ[7] และรัฐบาลของหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช[8] และในรัฐบาลของพลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ (ยศขณะนั้น)[9] และในปี พ.ศ. 2490 ได้รับแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย[10][11]

การต่อสู้ทางการเมือง

ทอง กันทาธรรม ถูกกล่าวหาว่าเป็นกบฎจากรัฐบาลที่มาจากการรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2490 ภายใต้การนำของจอมพล ผิน ชุณหะวัณ และเขาต้องรับโทษจำคุกถึง 3 ครั้ง ครั้งแรกเป็นเวลา 100 วัน ครั้งที่สองเป็นเวลากว่า 2 เดือน และครั้งที่สามเป็นเวลา 20 วัน กระทั่งเกิดเหตุการณ์สังหารรัฐมนตรีที่เคยร่วมงานกับขบวนการเสรีไทย คือ ถวิล อุดล ทองอินทร์ ภูริพัฒน์ จำลอง ดาวเรือง และทองเปลว ชลภูมิ ส่งผลให้นายทอง กันทาธรรม ต้องลี้ภัยไปอยู่ที่เมืองยองห้วย เขตเชียงตุง ประเทศพม่า จนเหตุการณ์คลี่คลายขึ้น นายทอง กันทาธรรม จึงกลับมาสมัครรับเลือกตั้งอีกครั้งหนึ่ง[3]