ปลาจีด หรือ
ปลาเมง ใน
ภาษาใต้[1](
อังกฤษ: Stinger catfish, Heteropneustid catfish, Airsac catfish) เป็น
วงศ์ของ
ปลาน้ำจืดใน
อันดับปลาหนังจำพวกหนึ่ง ใช้ชื่อวงศ์ว่า Heteropneustidae (/เฮท-แอร์-โอ-นิวส์-ทิ-ดี้/) มีเพียง
สกุลเดียว คือ Heteropneustes (/เฮท-แอร์-โอ-นิวส์-ทิส/) มีรูปร่างคล้ายปลาใน
วงศ์ปลาดุก (Clariidae) แต่มีลำตัวยาวเรียวและแบนข้างกว่ามาก ส่วนหัวแบนลาดลงข้างล่าง ปากเล็ก ตาเล็ก มีหนวดค่อนข้างยาว 4 คู่รอบปาก ครีบหลังมีขนาดเล็ก อยู่ตรงกับครีบท้อง ครีบหูมีก้านครีบที่เป็นหนามแหลมหนึ่งอัน มีพิษแรงกว่าปลาดุกมาก ครีบก้นเป็นแผง ครีบหางกลมมน ไม่มีครีบไขมัน ครีบก้นเล็ก ตัวมี
สีดำคล้ำหรือ
สีน้ำตาลอม
แดง และอาจมีแถบ
สีขาวจางบนข้างลำตัวข้างละ 1-2 แถบตามความยาวลำตัว นอกจากนี้แล้วปลาจีดยังมีอวัยวะช่วยหายใจที่แตกต่างไปจากปลาในวงศ์ Clariidae ชนิดและสกุลอื่น คือ มีท่อยื่นยาวจากช่องเหงือกไปทางด้านท้ายของลำตัว 1 คู่
[2]ปลาจีดพบได้ในทุกแหล่งน้ำทั่ว
ประเทศไทย รวมทั้งพบในประเทศใกล้เคียง ตั้งแต่
อินเดีย,
ปากีสถาน,
ศรีลังกา,
พม่า จนถึง
มาเลเซียและ
อินโดนีเซียด้วย สำหรับในประเทศไทย ใกล้สูญพันธุ์แล้วใน
ภาคกลาง แต่ใน
ภาคใต้ยังพบมากอยู่ และมีการนิยมเพาะเลี้ยงเป็นปลาเศรษฐกิจด้วยการ
ผสมเทียมในบ่อเลี้ยง ปลาจีดจะแพร่พันธุ์วาง
ไข่ในช่วงเดือน
สิงหาคม-
กันยายน โดยแม่ปลาที่มี
น้ำหนักตัว 70-100
กรัม สามารถวางไข่ได้ประมาณ 2,500-4,000 ฟอง โดยไข่มีลักษณะเป็นไข่จมน้ำและมีสภาพเกาะตัวติดกันนอกจากนี้แล้ว ปลาจีดยังถูกนิยมรวบรวมปลาวัยอ่อนที่พบในธรรมชาติ เลี้ยงเป็น
ปลาสวยงามอีกด้วย
[1]