ปลาสเตอร์เจียน (
อังกฤษ: Sturgeon,
รัสเซีย: Oсетр,
อักษรจีน: 鱘)
ปลากระดูกแข็งขนาดใหญ่ในวงศ์
Acipenseridae ในอันดับ
Acipenseriformes อาศัยได้อยู่ทั้ง
น้ำจืด,
น้ำกร่อย และ
ทะเล เมื่อยังเล็กจะอาศัยอยู่ในแหล่งน้ำจืด
ทะเลสาบหรือตาม
ปากแม่น้ำ แต่เมื่อโตขึ้นจะว่ายอพยพสลงสู่ทะเลใหญ่ และเมื่อถึงฤดูวางไข่ก็จะว่ายกลับมาวางไข่ในแหล่งน้ำจืด ปลาสเตอร์เจียน เป็นปลาที่มนุษย์ใช้เป็นอาหารมานานแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งไข่ปลา ที่เรียกว่า
คาเวียร์ ซึ่งนับเป็นอาหารราคาแพงที่สุดชนิดหนึ่งของโลก ปลาสเตอร์เจียน มีรูปร่างคล้าย
ปลาฉลาม มีหนามแหลมสั้น ๆ บริเวณหลัง หัว และ
เส้นข้างลำตัวไว้เพื่อป้องกันตัว มีหนวดทั้งหมด 2 คู่อยู่บริเวณปลายจมูก ปลายหัวแหลม ปากอยู่ใต้ลำตัว ลำตัวไม่มีเกล็ด ภายในปากไม่มีฟัน
ตามีขนาดเล็ก ซึ่งหนวดของปลาสเตอร์เจียนนี้มีหน้าที่สัมผัสและรับคลื่นกระแสไฟฟ้าขณะที่ว่ายน้ำ เนื่องจากไม่สามารถมองเห็นวัตถุที่อยู่ด้านใต้ของลำตัว เพราะฉะนั้นหนวดเหล่านี้มีหน้าที่เหมือนมือที่คอยสัมผัสกับสิ่งของที่อยู่ข้างใต้ของตัวเอง หากินตามพื้นน้ำโดยอาหารได้แก่ สัตว์น้ำขนาดเล็กต่าง ๆ สเตอร์เจียนจะพบแต่เฉพาะซีกโลกทางเหนือซึ่งเป็นเขตหนาวเท่านั้น ได้แก่
ทวีปเอเชียตอนเหนือและ
ตะวันออก,
ทวีปยุโรปตอนเหนือ และ
ทวีปอเมริกาเหนือตอนบน เช่น
อะแลสกา,
แคนาดา และบางส่วนใน
สหรัฐอเมริกา สถานะปัจจุบันของปลาชนิดนี้ในธรรมชาติใกล้สูญพันธุ์เต็มที แต่ปัจจุบันสามารถเพาะขยายพันธุ์ได้แล้วในบางชนิดปลาสเตอร์เจียน มีทั้งหมด 27
ชนิด ใน 3
สกุล โดยชนิดที่ใหญ่ที่สุดคือ
ปลาฮูโซ่ (Huso huso) พบใน
รัสเซีย สามารถโตเต็มที่ได้ถึง 5
เมตร หนักกว่า 900
กิโลกรัม และมีอายุยืนยาวถึง 210 ปี นับเป็นปลาที่มีอายุยืนยาวที่สุดในโลก เท่าที่มีการบันทึกมา และเป็นชนิดที่ให้ไข่รสชาติดีที่สุดและแพงที่สุดด้วย ส่วนชนิดที่เล็กที่สุดคือ
ปลาสเตอร์เจียนแคระ (Pseudoscaphirhynchus hermanni) ที่โตเต็มที่มีขนาดไม่ถึง 1
ฟุตเสียด้วยซ้ำ นอกจากนี้แล้ว ปลาสเตอร์เจียนยังนิยมเลี้ยงเป็น
ปลาสวยงามอีกด้วย
[2]ใน
ประเทศไทย ปลาสเตอร์เจียนชนิด
ปลาสเตอร์เจียนไซบีเรีย (Acipenser baerii) ได้มีการทดลองเลี้ยงในโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ดอยคำ อันเป็นโครงการในพระราชดำริของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่
อำเภอเวียงแหง ที่หน่วยวิจัยประมงบนพื้นที่สูงดอยอินทนนท์
อำเภอจอมทอง และศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดเชียงใหม่
อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งผลการทดลองเป็นไปได้อย่างดี
[3]