วานปรัสถ์ (สันสกฤต: वनप्रस्थ) แปลตรงตัวว่า "การละทิ้งชีวิตทางโลก" เป็นขั้นตอนที่สามของชีวิตตามระบบอาศรมสี่ ต่อเนื่องจากคฤหัสถ์ และตามด้วยสัญญาสี[1] กระบวนการในขั้นวานปรัสถ์ประกอบด้วยการละทิ้งชีวิตทางโลกโดยส่งต่อภาระครอบครัวและการงานให้แก่รุ่นถัดไป และค่อย ๆ ถอยห่างจากชีวิตทางโลก[2][3] บางตำราอาจเชื่อว่าชีวิตสามารถข้ามขั้นคฤหัสถ์ได้ โดยข้ามมายังขั้นวานปรัสถ์เลย[4][5]วานปรัสถ์ถือเป็นขั้นตอนของการเปลี่ยนจากการมุ่งเน้นอารฐะ (Artha) และกามะ มายังการมุ่งเน้นโมกษะ[3][6]