ทฤษฎีหนึ่งในทฤษฎีทางวิวัฒนาการต่าง ๆ เกี่ยวกับความซึมเศร้าพุ่งความสนใจมาที่ความวิตกจริตคือ ความวิตกจริต ในระดับพอสมควรอาจมีประโยชน์ เช่นเพิ่มความมุ่งมั่นและประสิทธิผลในการทำงาน เพราะว่าไวต่อผลลบมากกว่าแต่ถ้ามีมากเกินไป ก็อาจจะลดระดับความเหมาะสม (fitness) เช่นเพราะทำให้เกิดความซึมเศร้าซ้ำ ๆดังนั้น กระบวนการวิวัฒนาการจะเลือกระดับที่เหมาะสมที่สุด และคนโดยมากจะมีความวิตกจริต ใกล้ ๆ ระดับนี้แต่ว่า เพราะว่า ค่าวัดระดับวิตกจริต น่าจะกระจายเป็นแบบการแจกแจงปกติในประชากร ดังนั้น จะมีคนส่วนน้อยที่มีระดับวิตกจริต สูง[38]