อันดับปลาหัวตะกั่ว หรือ
อันดับปลาออกลูกเป็นตัว (
อังกฤษ: Toothcarp) เป็น
อันดับของ
ปลากระดูกแข็งขนาดเล็กอันดับหนึ่ง พบกระจายพันธุ์โดยทั่วไปในแหล่ง
น้ำจืดและ
น้ำกร่อยของ
เขตร้อนและ
เขตอบอุ่นทั่วโลก ใช้ชื่ออันดับว่า Cyprinodontiformesโดยมากแล้วเป็นปลาที่มีขนาดเล็กมีความยาวโดยเฉลี่ยไม่เกิน 10
เซนติเมตร มีพฤติกรรมอาศัยอยู่รวมกันเป็นฝูง หากินและอาศัยบริเวณผิวน้ำ โดยเฉพาะริมฝั่งที่มีไม้น้ำหรือร่มไม้ขึ้นครึ้ม ส่วนมากมี
สีสันสวยงาม มีความแตกต่างระหว่าง
ตัวผู้และ
ตัวเมียค่อนข้างชัดเจน พบกระจายพันธุ์อยู่ทั่วไปใน
ทวีปอเมริกาเหนือ,
อเมริกากลางจนถึง
อเมริกาใต้,
แอฟริกา และบางส่วนใน
ทวีปเอเชีย เช่น
เอเชียใต้ และ
เอเชียอาคเนย์ปลาในอันดับนี้ส่วนมากออกลูกเป็น
ไข่ แต่มีบางชนิดออกลูกเป็นตัว ชนิดที่ออกลูกเป็นตัวจะมีลักษณะเฉพาะ คือ ตัวผู้จะมี
อวัยวะสืบพันธุ์ ซึ่งมีการพัฒนาลักษณะโครงสร้างมาจากก้านครีบก้นคือ จะมีลักษณะแหลมยาวเรียกว่า โกโนโพเดียม ซึ่งจะใช้เป็นอวัยวะนี้
ผสมพันธุ์กับตัวเมียส่วนอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของตัวเมียจะมีช่องเพศอยู่บริเวณหน้าครีบก้น ซึ่งตัวผู้จะใช้อวัยวะที่เรียกว่าโกโนโพเดียม สอดเข้าไปในช่องเพศของตัวเมีย และส่ง
น้ำเชื้อเข้าไป
ผสมกับ
ไข่ของตัวเมียหรืออาจจะถูกเก็บไว้ใน
ท่อนำไข่ ปลาในอันดับนี้สามารถออกลูกเป็นตัว โดยไข่ที่อยู่ในท้องของตัวเมียจะถูกผสมโดยน้ำเชื้อของตัวผู้ และไข่ก็จะพัฒนาอยู่ในท้องของตัวเมียจนกระทั่งฟักออกเป็นตัว ซึ่งปลาตัวเมียที่ได้ผสมกับปลาตัวผู้เพียงครั้งเดียว จะสามารถให้ลูกได้ต่อไปอีกหลายครั้ง ถึงแม้ว่าจะไม่ได้รับการผสมพันธุ์กับตัวผู้อีกเลย โดยไข่จะผสมพันธุ์กับน้ำเชื้อที่ถูกกักเก็บไว้ในท่อนำไข่ ซึ่งการที่ปลาออกลูกเป็นตัวตัวเมียสามารถกักเก็บน้ำเชื้อตัวผู้ได้ยาวนานนั้นขึ้นอยู่
ชนิดและความสมบูรณ์ของตัวแม่ปลาปลาในอันดับนี้โดยรวม เป็นที่รู้จักกันดีของ
มนุษย์ โดยมิได้นำมารับประทานเป็น
ปลาเศรษฐกิจ แต่มีการนิยมเลี้ยงเป็น
ปลาสวยงามกันมาอย่างยาวนานแล้ว เพราะเลี้ยงง่าย มีความสวยงาม เนื่องจากเป็นปลาขนาดเล็ก และมักว่ายอยู่บรเวณผิวน้ำ ซึ่งในปัจจุบันมีการเพาะขยายพันธุ์กันอย่างกว้างขวางนเกิดเป็นสายพันธุ์แปลก ๆ และสวยงามกว่าที่มีอยู่ใน
ธรรมชาติจริง ๆ มากมาย อีกทั้งยังมีประโยชน์ในการกำจัดลูกน้ำซึ่งเป็นตัวอ่อนของ
ยุงได้เป็นอย่างดีอีกด้วย โดยปลาในวงศ์นี้ที่เป็นที่รู้จักกันเป็นอย่างดี คือ
วงศ์ปลาหัวตะกั่ว (Aplocheilidae) และ
วงศ์ปลาสอด (Poeciliidae) ซึ่งรวมถึง
ปลาหางนกยูง (Poecilia reticulata) ด้วย
[2]