บทบาทในสงครามทุ่งกุรุเกษตร ของ อัศวัตถามา

วันที่ 12 ของการต่อสู้

อัศวัตถามา สังหารท้าวนีละ พระราชาแคว้นอนุปะ สหายของภีมะ ในขณะที่ท้าวนีละเข้ามาปกป้องยุธิษฐิระ

คืนวันที่ 14 ของการต่อสู้

ในคืนวันที่ 14 อัญชนปรรวัน บุตรของฆโฏตกัจ เข้าโจมตีอัศวัตถามา เขาโยนกระบองออกไปและกลายเป็นกระบองนับพัน อัศวัตถามาตอบโต้กระบองด้วยวัชระ และทำลายภาพลวงตาของอัญชนปรรวัน เขาโยนดาบออกไปอีกและกลายเป็นดาบนับพันเล่ม อัศวัตถามายิงศรวายวยาสตร์ตอบโต้ และยิงธนูตัดหัวอัญชนปรรวัน

ความตายของโทรณาจารย์

เพื่อชัยชนะของฝ่ายปาณฑพ ในวันที่ 15 พระกฤษณะ ได้วางแผนที่จะสังหารโทรณาจารย์ โดยให้ภีมะไปสังหารช้างศึกนามว่า อัศวัตถามา แล้วประกาศว่า อัศวัตถามาตายแล้ว โทรณาจารย์ได้ยินก็ยังไม่เชื่อ จึงไปถามยุธิษฐิระ ยุธิษฐิระได้ตอบว่า อัศวัตถามาตายแล้ว และได้พูดต่อท้ายด้วยเสียงอันเบาว่า แต่อัศวัตถามาที่ตายเป็นคชสาร ไม่ใช่มนุษย์ ทำให้โทรณาจารย์เข้าใจว่าอัศวัตถามาตายแล้ว จึงสละศาสตราวุธ และนั่งสมาธิเพื่อถอดวิญญาณออกจากร่าง ขณะนั้นธฤษฏัทยุมนะเดินเข้ามาพร้อมกับดาบในมือ และใช้ดาบตัดหัวของโทรณาจารย์ขาดกระเด็นไป

การแผลงศรนารายณาสตร์

เมื่ออัศวัตถามารู้ว่าโทรณาจารย์ผู้เป็นบิดาตายแล้ว ก็เกิดความเศร้าโศกและโกรธแค้นเป็นอย่างมาก เขาจึงเรียกศรนารายณาสตร์ซึ่งเป็นอาวุธศักดิ์สิทธิ์ที่ได้รับประทานมาจากพระนารายณ์ และแผลงศรนั้นขึ้นไปในอากาศ ศรนั้นกลายเป็นจักรกรดใหญ่หมุนอยู่กลางอากาศและพุ่งสรรพศาสตราวุธใส่กองทัพฝ่ายปาณฑพ แต่พระกฤษณะรู้วิธีที่จะรอดพ้นจากศรนารายณาสตร์ จึงสั่งให้เสนาทหารฝ่ายปาณฑพ ยอมศิโรราบต่อศรนารายณาสตร์ด้วยการลงจากรถศึก ประนมมือและก้มลงนมัสการ ทำให้ฝ่ายปาณฑพรอดพ้นจากศรนารายณาสตร์

ความตายของทุรโยธน์และการขึ้นดำรงตำแหน่งประธานเสนาบดี

หลังจากที่ทุรโยธน์ถูกภีมะฟาดด้วยกระบองเข้าที่ต้นขา และกำลังนอนรอความตายอยู่นั้น อัศวัตถามา กฤปาจารย์ และกฤตวรมา ได้เข้ามาหาทุรโยธน์ ทุรโยธน์กล่าวกับอัศวัตถามาว่า บัดนี้ข้าไม่เหลือใครเคียงข้างข้าอีกต่อไปแล้ว มิตรรักอัศวัตถามา ข้าขอแต่งตั้งเจ้าเป็นประธานเสนาบดีฝ่ายเการพ จงไปสังหารเหล่าปาณฑพให้สิ้นซากและนำหัวของปาณฑพมาสังเวยข้า

การลอบเข้าโจมตีค่ายปาณฑพในยามวิกาล การแผลงศรพรหมเศียร และคำสาปของพระกฤษณะ

อัศวัตถามา พร้อมด้วยกฤปาจารย์และกฤตวรมา ลอบเข้าไปยังค่ายของปาณฑพ และสังหารธฤษฏัทยุมนะ ด้วยการตัดหัวเพื่อแก้แค้นให้บิดา และสังหารศิขัณฑี อุตตเมาชะ ยุธมันยุ และได้เข้าไปยังกระโจมหนึ่ง มีคนนอนอยู่ 5 คน ซึ่งคือบุตรของเหล่าปาณฑพ แต่ด้วยความมืดจึงเข้าใจผิดว่าเป็นเหล่าปาณฑพ จึงสังหารและตัดหัวและนำหัวใส่ย่าม และหนีออกจากค่ายไป เมื่อพระนางเทราปที พระกฤษณะ และเหล่าปาณฑพมาพบเข้า ก็เกิดความเศร้าโศกและโกรธแค้น จึงออกติดตามหาตัวอัศวัตถามา ซึ่งกำลังทำพิธีศพให้ทุรโยธน์ เกิดการต่อสู้กัน แต่ไม่อาจทำอันตรายอัศวัตถามาได้ เพราะอัศวัตถามามีอัญมณีวิเศษบนหน้าผาก อัศวัตถามาก็ไม่อาจทำอันตรายเหล่าปาณฑพได้ เพราะมีพระกฤษณะ อัศวัตถามาจึงคิดที่จะทำลายทายาทของเหล่าปาณฑพแทน จึงแผลงศรพรหมเศียร อรชุนได้ตอบโต้ด้วยศรพรหมาสตร์ ฤๅษีวยาสและเทวฤๅษีนารัท ทราบเรื่องจึงมาขัดขวางการต่อสู้ อรชุนยอมถอนศรพรหมาสตร์คืน แต่อัศวัตถามาไม่ยอมจึงแผลงศรพรหมเศียรไปยังครรภ์ของนางอุตตร มเหสีของอภิมันยุ เพื่อหวังจะให้นางแท้งลูกตาย พระกฤษณะพิโรธมากกับการกระทำอันเลวทรามอย่างที่ไม่มีใครเสมอเหมือนของอัศวัตถามา จึงทรงใช้จักรสุทรรศนะขว้างออกไปตัดอัญมณีที่หน้าผากของอัศวัตถามาออกมา พร้อมกับสาปแช่งอัศวัตถามาโดยกล่าวว่า เจ้าคนต่ำช้าอัศวัตถามา เจ้าไม่เกรงกลัวความตายใช่หรือไม่ ถ้าเช่นนั้นข้าขอกีดกันเจ้าจากความตายของเจ้า ข้าขอสาปแช่งให้เจ้ามีชีวิตเป็นอมตะ (จีรังชีวี) ร่างกายของเจ้าจะเน่าเปื่อยผุพัง โลหิตจะไหลซึมออกจากทุกอนูรูขุมขนของเจ้า เจ้าจะไม่มีที่อยู่อาศัยและจะไม่มีใครจำเจ้าได้ เจ้าจะอยู่เพียงลำพัง และจะเร่ร่อนไปทั่วทั้งปฐพีนี้จนกว่าจะถึงวันสิ้นโลก เจ้าจะแสวงหาความสันติสุขและปรารถนาที่จะตาย แต่เจ้าจะไม่ได้ตายอย่างที่ใจหวัง เจ้าจะจมอยู่ในความมืดมิด เจ้าจะต้องทุกข์ทรมานกับการมีลมหายใจอยู่ต่อไป

บรรพทั้ง 18
แคว้นกุรุ
ท้าวศานตนุ · พระแม่คงคา · ท้าวภีษมะ · สัตยวดี · จิตรางคทะ · วิจิตรวีรยะ · เจ้าหญิงอัมพิกา · เจ้าหญิงอัมพาลิกา · เจ้าหญิงอัมพา · ท้าววิทูร · ท้าวธฤตราษฎร์ · พระนางคานธารี · ศกุนิ · เจ้าหญิงสุภัทรา · ท้าวปาณฑุ · พระนางกุนตี · พระนางมาทรี · ยุธิษฐิระ · ภีมะ · อรชุน · นกุล · สหเทพ · ทุรโยธน์ · ทุหศาสัน · ยุยุตสุ · นางทุหศาลา · พระนางเทราปที · นางหิฑิมพี · ฆโฎตกัจ · Ahilawati · นางอุตตรา · นางนาคอุลูปี · นางจิตรางคทา
ตัวละครอื่น ๆ
กรรณะ · โทรณาจารย์ · วยาส · อภิมันยุ · พระกฤษณะ · สาตยกี · ธฤษฏะทยุมัน · สัญชัยสารถี · อิราวัต · พภรุวาหนะ · ปรีกษีต · ท้าววิราฎ · กิจกะ · กฤปาจารย์ · อัศวัตถามา · เอกลัพย์ · กฤตวรมา · ชราสันธ์ · มายาสูร · ฤๅษีทุรวาส · ชนะเมนชัย · ชัยทรัถ · พระพลราม · ท้าวทรุปัท · หิฑิมพะ · ท้าวศัลยะ · อธิราธาสารถี · ศิขัณทิน · ปรศุราม
ข้อมูลอื่น ๆ