ราชอาณาจักรปาตานี (มลายู: كسلطانن ڤطاني; Kerajaan Patani) หรือ รัฐสุลต่านปาตานีดารุสซาลาม (كسلطانن ڤطاني دارالسلام; Kesultanan Patani Darussalam) ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของประเทศไทย ในพื้นที่จังหวัดปัตตานี ยะลา นราธิวาส และสงขลาบางส่วนในปัจจุบัน อาณาจักรปาตานีถือกำเนิดขึ้นก่อนอาณาจักรสยาม 500 ปี ปาตานี เป็นอาณาจักรที่สืบทอดต่อจากอาณาจักรลังกาซูกา(Langkasuka) หรือคนไทยเรียกว่าลังกาสุกะ ภายหลังที่ผู้ปกครองหันมานับถือศาสนาอิสลามในรัชสมัยพาญา ตู นักปา(Phaya Tu Naqpa) หรือพระนามในภาษาอาหรับคือ สุลต่านอิสมาอิล ชาห์ ซึ่งเป็นพระราชโอรสในกษัตริย์ พาญา ตู เกอรุบ มหาญานา(Phaya Tu Kerub Mahajana)ย้อนกลับไปในรัชสมัยกษัตริย์ พาญา ตู นักปา ขณะที่พระองค์ทรงประทับอยู่ในเมืองหลวงมะห์ลีฆัย เญอรัม(Kota Mahligai Jeram) หรือโบราณสถานเมืองยะรัง(Yarang Ancient Town) ในปัจจุบัน.อยู่มาวันหนึ่งพระองค์ทรงออกไปล่าสัตว์อยู่แถบริมทะเล พระองค์ได้เสด็จตามเสียงที่สุนัขล่าเนื้อของพระองค์กำลังเห่า และได้พบกับกระจงเผือกตัวหนึ่ง มีลำตัวใหญ่เท่าแพะ ขณะไล่ต้อนมาถึงริมชายหาด จู่ๆ กระจงตัวนั้นก็หายไปอย่างน่าอัศจรรย์ ณ ชายหาดแห่งนี้ หรือถ้าแปลในภาษามลายูเรียกว่า ปันตัยอีนี (Pantai Ini).ต่อมาพระองค์ได้บังเอิญพบกับกระท่อมหลังหนึ่งตั้งอยู่ริมชายหาด ซึ่งมีชายชราคนหนึ่งกำลังช้อนกุ้งอยู่ในน้ำ จึงทราบว่าชายผู้นี้ชื่อ เจ๊ะตานี ในอดีตเขานั้นเป็นหนึ่งในบรรดาข้าราชบริพารของพระอัยกา เมื่อครั้งตอนเสด็จไปยังอยุธยาเพื่อช่วยเหลือชาวสยามในการสร้างเมือง แต่ชายผู้นี้เกิดล้มป่วยเสียก่อนจึงถูกทิ้งไว้ในสถานที่แห่งนี้ และในคืนนั้นเองพระองค์ได้ปรึกษากับบรรดาข้าราชบริพารทั้งหลายว่า พระองค์มีความประสงค์จะสร้างเมืองตรงที่ที่กระจงหายไป.ผ่านไปประมาณสองเดือนเศษ งานก่อสร้างเมืองแห่งใหม่ ซึ่งสร้างโดยช่างฝีมือจากชาวลานช้าง(Lancang) หรือชาวยาลอก็แล้วเสร็จ พระองค์จึงเสด็จย้ายมาประทับ ณ เมืองแห่งใหม่ โดยพระองค์ทรงตั้งชื่อเมืองใหม่แห่งนี้ว่า" เมืองปาตานี "[2]