อิสรนิยม หรือ
อิสรเสรีนิยม (
อังกฤษ: libertarianism
[lower-alpha 1] หรือ libertarism) เป็นปรัชญาและขบวนการทางการเมืองซึ่งยึดถือ
เสรีภาพเป็นหลักศูนย์กลาง
[1] นักอิสรนิยมแสวงเสรีภาพทางการเมืองและ
อัตตาณัติสูงสุด เน้นย้ำ
ปัจเจกนิยม เสรีภาพในการเลือก และการรวมกันเป็นสมาคมโดยสมัครใจ
[2] นักอิสรนิยมมีความกังขา
อำนาจหน้าที่ (authority) และอำนาจรัฐเหมือนกัน แต่มีทัศนะต่างกันในขอบเขตการคัดค้านระบบเศรษฐกิจและการเมืองในปัจจุบัน อิสรนิยมหลายสำนักมีความเห็นต่างกันในเรื่องหน้าที่โดยชอบของรัฐและอำนาจของเอกชน โดยมักเรียกร้องให้จำกัดหรือยุบ
สถาบันทางสังคมแบบบีบบังคับ มีการแบ่งอิสรนิยมออกเป็นหมวดต่าง ๆ
[3][4] ตามทัศนะต่อสภาพของ
ทรัพย์สินและ
ทุน ปกติตามแนว
ซ้าย–ขวา หรือ
สังคมนิยม–
ทุนนิยม[5]อิสรนิยมกำเนิดขึ้นเป็นส่วนหนึ่งของ
การเมืองฝ่ายซ้าย เช่น คติต่อต้านอำนาจนิยม และนักสังคมนิยมต่อต้านรัฐอย่างนัก
อนาธิปไตย[6] โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักอนาธิปไตยสังคม
[7] แต่มักใช้กับนักคอมมิวนิสต์/นัก
ลัทธิมากซ์อิสรนิยม และนักสังคมนิยมอิสรนิยมมากกว่า
[8][9] นักอิสรนิยมเหล่านี้มุ่งเลิกทุนนิยมและไม่ให้เอกชนเป็นเจ้าของปัจจัยการผลิต หรืออย่างอื่น เพื่อจำกัดขอบเขตหรือผลลัพธ์ให้เหลือบรรทัดฐานทรัพย์สิน
สิทธิเก็บกิน แล้วสถาปนาความเป็นเจ้าของและการจัดการร่วมกันหรือ
สหกรณ์ โดยมองทรัพย์สินส่วนบุคคลว่าเป็นปัจจัยขัดขวางอิสรภาพและเสรีภาพ
[10][11][12][13]