นิติกรรมใดจะกลายเป็นโมฆียะ ย่อมมีสาเหตุอย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้

ความสามารถบกพร่อง

กฎหมายไทยว่า "การใดมิได้เป็นไปตามบทบัญญัติของกฎหมายว่าด้วยความสามารถของบุคคล การนั้นเป็นโมฆียะ" สำหรับบทบัญญัติของกฎหมายว่าด้วยความสามารถของบุคคลนั้น ได้แก่ (ม. 153 ป.พ.พ.)

1. ผู้เยาว์ คือ ผู้ที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะตามกฎหมาย ไม่ว่าจะยังโดยอายุหรือโดยการสมรสก็ตาม ทำนิติกรรมโดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้แทนโดยชอบธรรม (ม.19-20 ป.พ.พ.)

2. คนไร้ความสามารถทำนิติกรรม (ม.29 ป.พ.พ.)

3. คนเสมือนไร้ความสามารถทำนิติกรรมบางประเภทตามที่กฎหมายระบุไว้ โดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้พิทักษ์

4. คนวิกลจริตทำนิติกรรมขณะวิกลจริต และคู่กรณีอีกฝ่ายรู้ถึงอาการวิกลจริตนั้น (ม.30 ป.พ.พ.)

เจตนาบกพร่อง

นิติกรรมจะเป็นโมฆียะได้เมื่อกระทำขึ้นด้วยการแสดงเจตนาโดยวิปริตเท่านั้น ซึ่งได้แก่

1. การแสดงเจตนาโดยมีความเข้าใจในคุณสมบัติอันเป็นสาระสำคัญของบุคคลหรือทรัพย์สินผิดไปจากความจริง ซึ่งหากไม่ได้มีความสำคัญผิดนี้ ก็คงไม่มีนิติกรรมนั้น แต่คุณสมบัติอันเป็นสาระสำคัญของบุคคลหรือทรัพย์สินดังกล่าว ไม่ได้หมายเอาแต่รูปลักษณ์ภายนอกเท่านั้น หากหมายถึงคุณสมบัติทั้งหลายทั้งปวงที่กระทบกระเทือนถึงความเชื่อถือในคุณค่าแห่งบุคคลหรือทรัพย์สินนั้น[7] (ม.157 ป.พ.พ.)

2. การแสดงเจตนาโดยมีความเข้าใจในข้อเท็จจริงผิดไปจากความจริง เพราะถูกบุคคลอื่นซึ่งอาจเป็นได้ทั้งคู่กรณีหรือบุคคลภายนอกก็ได้ใช้กลฉ้อฉล โดยรวมถึงการฉ้อฉลด้วยการนิ่งไม่บอกความจริงในกรณีที่ควรบอกด้วย ทั้งนี้ กรณีที่บุคคลภายนอกกระทำกลฉ้อฉล นิติกรรมจะเป็นโมฆียะหากอีกฝ่ายที่ไม่ได้ถูกกลฉ้อฉลได้รับรู้หรือควรจะรับรู้ถึงกลนั้น (ม.161 ป.พ.พ.)

3. การแสดงเจตนาโดยถูกข่มขู่ให้เกรงกลัวว่าจะเกิดภยันตรายที่ใกล้จะถึง (อังกฤษ: imminent danger) ต่อตัวผู้แสดงเจตนาเอง หรือต่อญาติพี่น้องหรือทรัพย์สินของเขา (ม.164-166 ป.พ.พ.)

เหตุที่กฎหมายกำหนด

นอกเหนือจากสาเหตุข้างต้น นิติกรรมยังเป็นโมฆียะได้ถ้ากฎหมายกำหนดให้เป็น เช่น การสมรสที่ถูกข่มขู่ถึงขนาดที่หากไม่ถูกข่มขู่การสมรสนั้นก็จะไม่เกิด ให้เป็นโมฆียะ (ม.1507 ป.พ.พ.) เป็นต้น

อย่างไรก็ดี ในกรณีการสมรสเป็นโมฆียะนี้ แม้จะเป็นโมฆียกรรมตามโมฆียกรรมทั่ว ๆ ไปก็ดี แต่ผลในทางกฎหมายและวิธีการบอกล้างกลับแตกต่างกัน เพราะการสมรสเป็นการเปลี่ยนแปลงสถานะของบุคคล จึงเพิกถอนได้ก็แต่โดยคำพิพากษาของศาลที่สั่งให้การสมรสเป็นโมฆะเท่านั้น แต่การกลับคืนสู่สถานะเดิมของคู่กรณีเช่นในโมฆกรรมทั่ว ๆ ไป จะเป็นไปไม่ได้ในทางข้อเท็จจริง[8]