ความหมายของคำว่า "โลกตะวันตก" มักจะขึ้นอยู่กับตัวผู้ใช้ว่าต้องการที่จะสื่อความหมายแบบใดไม่ว่าจะเป็นในด้านวัฒนธรรม เศรษฐกิจ จิตวิญญาณหรือการเมือง

เนื่องจากคำว่า "โลกตะวันตก" ไม่มีนิยามระหว่างประเทศที่ชัดเจน รัฐบาลของหลายๆประเทศจึงไม่ใช้คำว่าโลกตะวันตกในการเขียนสนธิสัญญาระหว่างประเทศ และเลือกที่จะใช้คำอื่นๆซึ่งให้นิยามที่ชัดเจนมากกว่า

แม้ว่าสงครามเย็นจะได้สิ้นสุดลงแล้วและประเทศซึ่งเคยเป็นสมาชิกของกลุ่มตะวันออกได้มีแนวโน้มในการเปลี่ยนการปกครองมาทางเสรีนิยมประชาธิปไตยร่วมกับการมีอุดมการณ์ทางการเมืองเหมือนกลุ่มประเทศตะวันตก ประเทศเหล่านี้ยังคงไม่ได้รับการพิจารณาให้ถือเป็นกลุ่มประเทศตะวันตกเนื่องจากการปฏิรูปสังคมและการเมืองที่ปรากฏให้เห็นเป็นรูปธรรมเพียงเล็กน้อยและการที่ประเทศเหล่านี้ยังคงมีความแตกต่างทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจและการเมืองอย่างมีนัยสำคัญจากกลุ่มตะวันตก เช่น สหรัฐอเมริกา แคนาดา สหภาพยุโรป ประเทศสมาชิกสมาคมการค้าเสรียุโรป ออสเตรเลียและนิวซีแลนด์

ความหมายทางด้านวัฒนธรรม

ในทางวัฒนธรรมและสังคมวิทยาโลกตะวันตกหมายถึงวัฒนธรรมใดๆก็ตามที่ได้รับอิทธิพลโดยตรงจากจากวัฒนธรรมของชาวยุโรปเช่น ยุโรปตะวันตก (ฝรั่งเศส ไอร์แลนด์ สหราชอาณาจักร เบลเยียม), ยุโรปกลาง (เยอรมนี ออสเตรีย สวิตเซอร์แลนด์ โปแลนด์), ยุโรปเหนือ (สวีเดน เดนมาร์ก นอร์เวย์ ฟินแลนด์), ยุโรปตะวันออกเฉียงใต้ (บัลแกเรีย โครเอเชีย กรีซ โรมาเนีย) ยุโรปใต้ (หรือตะวันตกเฉียงใต้) (สเปน, อิตาลี, โปรตุเกส, มอลตา), ยุโรปตะวันออก (รัสเซีย ยูเครน เบลารุส มอลโดวา), ทวีปอเมริกา (อาร์เจนตินา บราซิล แคนาดา ชิลี คอสตาริกา คิวบา เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา อุรุกวัย เวเนซุเอลา ปานามา โคลัมเบีย เอกวาดอร์), แอฟริกาใต้และโอเชียเนีย (ออสเตรเลียและนิวซีแลนด์) ประเทศเหล่านี้รวมกันเป็นสังคมตะวันตก. [8][27][28]

ความหมายทางด้านการเมือง

ประเทศในโลกตะวันตกส่วนใหญ่จะมีพื้นฐานอุดมการณ์ทางการเมืองเหมือนๆกันเช่น เสรีนิยมประชาธิปไตย หลักนิติธรรม สิทธิมนุษยชนและความเท่าเทียมทางเพศ (แต่มีข้อยกเว้นบางอย่างในเรื่องการกำหนดนโยบายต่างประเทศ) สำหรับประเทศที่ต้องการเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปจำเป็นจะต้องผ่านเงื่อนไขเหล่านี้ ดังนั้นจากมุมมองทางการเมืองสมัยใหม่รัฐสมาชิกสหภาพยุโรปทั้งหมดจึงถือเป็นส่วนหนึ่งของโลกตะวันตก

ความหมายทางเศรษฐศาสตร์

คนในปัจจุบันมักใช้คำว่า "โลกตะวันตก" ควบคู่หรือแทนคำว่าโลกที่หนึ่งซึ่งเป็นการย้ำให้เห็นความแตกต่างทางด้านเศรษฐกิจระหว่างโลกที่หนึ่ง(ส่วนใหญ่เป็นประเทศที่เจริญแล้ว) กับโลกที่สาม (ส่วนใหญ่เป็นประเทศกำลังพัฒนา) การใช้คำศัพท์แทนกันในลักษณะนี้เกิดขึ้นแม้หลายๆประเทศที่เข้าข่ายการเป็น "โลกตะวันตก" (โดยพิจารณาจากภูมิรัฐศาสตร์และวัฒนธรรม) จะยังคงเป็นประเทศที่กำลังพัฒนา ยกตัวอย่างเช่น หลายประเทศในทวีปอเมริกาเข้าข่ายของการเป็นส่วนหนึ่งของโลกตะวันตกแต่ในขณะเดียวกันยังถูกจัดว่าเป็นประเทศกำลังพัฒนา นอกจากนั้นประเทศที่พัฒนาแล้วหลายๆประเทศเช่นญี่ปุ่น เกาหลี และสิงคโปร์ก็ไม่ได้รับการจัดว่าส่วนหนึ่งของ "โลกตะวันตก"