วัฒนธรรมตะวันตกได้รับอิทธิพลจากอารยธรรมเก่าแก่ซึ่งตั้งอยู่บริเวณใกล้โลกตะวันออกเช่น ฟินิเชีย คาร์เธจ ซูเมอร์ บาบิโลเนีย และ อียิปต์โบราณ วัฒนธรรมตะวันตกมีจุดกำเนิดอยู่ในบริเวณเมดิเตอร์เรเนียนและพื้นที่ใกล้เคียงโดยชาวกรีกและโรมันมักจะได้รับการอ้างอิงว่าเป็นผู้ให้กำเนิดวัฒนธรรม เมื่อเวลาผ่านไปจักรวรรดิต่างๆของกรีซและโรมได้ทำการขยายอาณาเขตไปทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตกโดยทำการผนวกดินแดนรอบชายฝั่งของทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและทะเลดำ ต่อมาจักรวรรดิเหล่านี้จึงขยายไปทางทิศเหนือของทะเลเมดิเตอร์เรเนียนซึ่งรวมถึงยุโรปตะวันตก กลางและตะวันออกเฉียงใต้ การเปลี่ยนเป็นคริสต์ศาสนาของจักรวรรดิบัลแกเรียที่ 1 (ในศตวรรษที่ 9) การเปลี่ยนเป็นคริสต์ศาสนาของจักรวรรดิเคียฟรุส (รัสเซีย, ยูเครน, เบลารุส; ในศตวรรษที่ 10) การเปลี่ยนเป็นคริสต์ศาสนาของชนชาติสแกนดิเนเวีย (ในศตวรรษที่ 12) และการเปลี่ยนเป็นคริสต์ศาสนาของชนชาติลิทัวเนีย (ในศตวรรษที่ 14) ได้นำดินแดนยุโรปส่วนที่เหลือเข้าสู่อารยธรรมตะวันตก

นักประวัติศาสตร์หลายคนยกตัวอย่างเช่น แครอล ควิกลีย์ ได้เขียนยืนกรานในหนังสือเรื่องวิวัฒนาการของอารยธรรม[9] ว่าอารยธรรมตะวันตกเกิดขึ้นเมื่อประมาณปีค.ศ. 500 หลังจากการล่มสลายของจักรวรรดิโรมันตะวันตกโดยการล่มสลายนี้ทำให้เกิดพื้นที่ว่างสำหรับการเบ่งบานของความคิดใหม่ๆที่เป็นไปไม่ได้ในสังคมสมัยคลาสสิก แต่ไม่ว่าอารยธรรมตะวันตกจะเกิดขึ้นเมื่อใดจะเห็นได้ว่าตั้งแต่การล่มสลายของจักรวรรดิโรมันตะวันตกจนถึงสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา โลกตะวันตกได้พบกับความเสื่อมที่มากพอสมควรในช่วงแรก[10] ตามด้วยการปรับตัว เปลี่ยนแปลงและท้ายที่สุดการพัฒนาทางวัตถุ เทคโนโลยีและการเมือง ช่วงเวลาที่กล่าวถึงนี้กินเวลาประมาณหนึ่งพันปีและได้ถูกเรียกว่ายุคสมัยกลาง โดยส่วนเริ่มต้นของสมัยกลางทำให้เกิด "ยุคมืด" และจุดจบของสมัยกลางถือเป็นจุดเริ่มต้นของสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา

ความรู้เกี่ยวกับโลกตะวันตกโบราณได้รับการเก็บรักษาไว้ส่วนหนึ่งเนื่องจากการอยู่รอดของจักรวรรดิโรมันตะวันออกและคริสตจักรคาทอลิก และได้รับการพัฒนาเพิ่มเติมจากการซึมซับอารยธรรมอาหรับ[11][12]โดยชาวกรีก-โรมันโบราณ และการรับเทคโนโลยีใหม่ๆผ่านชาวอาหรับจากประเทศอินเดีย จีนและยุโรป [13][14] ในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาโลกตะวันตกได้พัฒนาเกินอิทธิพลที่ได้รับจากชาวกรีก-โรมันโบราณและโลกอิสลาม เนื่องจากการพาณิชย์[15] วิทยาศาสตร์ การปฏิวัติอุตสาหกรรม[16] และการขยายตัวของประชาชนของจักรวรรดิยุโรปตะวันตกและยุโรปกลางและโดยเฉพาะอย่างยิ่งจักรวรรดิแห่งการล่าอาณานิคมของศตวรรษที่ 18 และ 19 และในหลายต่อหลายครั้งการขยายตัวเกี่ยวกับความรู้เกี่ยวของโลกตะวันตกนี้มาพร้อมกับมิชชันนารีชาวคริสต์ที่ต้องการเผยแผ่ศาสนา

โดยทั่วไปฉันทามติในปัจจุบันเวลาพูดถึงโลกตะวันตก จะหมายถึงวัฒนธรรมและประชาชนของยุโรป สหรัฐอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์และบางส่วนของละตินอเมริกา ยังมีการโต้เถียงในปัจจุบันว่าละตินอเมริกาน่าจะถูกจัดในหมวดหมู่ของตัวเองหรือไม่[7][17][18] วัฒนธรรมรัสเซีย (โดยเฉพาะวรรณคดี ดนตรี ภาพวาด ปรัชญาและสถาปัตยกรรม) จัดเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมตะวันตก รัสเซียมักจะไม่ถูกนับว่าเป็นส่วนหนึ่งของโลกตะวันตกในฐานะทางการเมือง เนื่องจากความโดดเดี่ยวทางการเมืองของประเทศ[19] และสงครามเย็นรอบใหม่ภายในสหพันธรัฐรัสเซียด้านหนึ่ง และกับสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรปและประเทศอื่นๆ อีกด้านหนึ่ง[20]