เมนูนำทาง
ทฤษฎีการผลักกันของคู่อิเล็กตรอนวงเวเลนซ์ ระบบ AXEระบบ AXE นั้นเป็นระบบที่ใช้ในการนับกลุ่มอิเล็กตรอนเพื่อใช้ประกอบกับทฤษฎี VSEPR ซึ่ง A แทนอะตอมกลาง ซึ่งจะมีเพียงอะตอมเดียวเท่านั้น คือตัวที่กำหนดให้พิจารณา สำหรับโมเลกุลที่มีอะตอมกลางหลายตัว เช่น โพรเพน จะพิจารณาเพียงอะตอมเดียวเท่านั้น โดยพิจารณาอะตอมอื่นๆ เป็นอะตอมล้อมรอบ X หมายถึงจำนวนกลุ่มอิเล็กตรอนรอบอะตอมกลางที่ใช้ในการสร้างพันธะ โดยจะนับพันธะคู่และพันธะสามเป็น 1 กลุ่ม เช่นเดียวกับพันธะเดี่ยวและพันธะโคออร์ดิเนตโคเวเลนต์ และ E แทนจำนวนคู่ของอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวที่อยู่รอบอะตอมกลาง ผลบวกของ X และ E หรือที่เรียกว่าจำนวนสเตียริกนั้นจะเท่ากับจำนวนของออร์บิทัลที่นำมาไฮบริไดเซชันกัน ตามทฤษฎีพันธะวาเลนซ์ (valence bond theory)
จำนวนกลุ่มอิเล็กตรอนรอบอะตอมกลาง | ไม่มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยว | มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยว 1 คู่ | มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยว 2 คู่ | มีอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยว 3 คู่ |
---|---|---|---|---|
2 | เส้นตรง | |||
3 | สามเหลี่ยมแบนราบ | มุมงอ | ||
4 | ทรงสี่หน้า | พีระมิดฐานสามเหลี่ยม | มุมงอ | |
5 | พีระมิดคู่ฐานสามเหลี่ยม | ไม้กระดานหก | ตัวที | เส้นตรง |
6 | ทรงแปดหน้า | พีระมิดฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส | สี่เหลี่ยมแบนราบ | |
7 | พีระมิดคู่ฐานห้าเหลี่ยม | พีระมิดฐานห้าเหลี่ยม |
ประเภทของโมเลกุล | รูปร่างโมเลกุล | การจัดเรียงกลุ่มอิเล็กตรอนรอบอะตอมกลาง† | รูปร่างทางเรขาคณิต‡ | ตัวอย่าง | มุมระหว่างพันธะ |
---|---|---|---|---|---|
AX1En | โมเลกุลอะตอมคู่ | HF, O2 | - | ||
AX2E0 | เส้นตรง | BeCl2, HgCl2, CO2 | 180 องศา | ||
AX3E0 | สามเหลี่ยมระนาบ | BF3, CO32−, NO3−, SO3 | 120 องศา | ||
AX2E1 | มุมงอ | NO2−, SO2, O3 | น้อยกว่า 120 องศา | ||
AX4E0 | ทรงสี่หน้า | CH4, PO43−, SO42−, ClO4− | 109.5 องศา | ||
AX3E1 | พีระมิดฐานสามเหลี่ยม | NH3, PCl3 | น้อยกว่า 109.5 องศา | ||
AX2E2 | มุมงอ | H2O, OF2 | น้อยกว่า 109.5 องศา | ||
AX5E0 | พีระมิดคู่ฐานสามเหลี่ยม | PCl5 | ในแนวระนาบฐานพีระมิดทำมุมกัน 120 องศา ส่วนส่วนสูงของพีระมิดทำมุม 90 องศากับระนาบ | ||
AX4E1 | ไม้กระดานหก | SF4 | ในแนวระนาบฐานพีระมิดทำมุมกันน้อยกว่า 120 องศา ส่วนส่วนสูงของพีระมิดทำมุมน้อยกว่า 90 องศากับระนาบ | ||
AX3E2 | ตัวที | ClF3, BrF3 | น้อยกว่า 90 องศา | ||
AX2E3 | เส้นตรง | XeF2, I3− | 180 องศา | ||
AX6E0 | ทรงแปดหน้า | SF6 | 90 องศา | ||
AX5E1 | พีระมิดฐานสี่เหลี่ยม | ClF5, BrF5 | น้อยกว่า 90 องศา | ||
AX4E2 | สี่เหลี่ยมจัตุรัส | XeF4 | 90 องศา | ||
AX7E0 | พีระมิดคู่ฐานห้าเหลี่ยม | IF7 | ในแนวระนาบฐานพีระมิดทำมุมกัน 72 องศา ส่วนส่วนสูงของพีระมิดทำมุม 90 องศากับระนาบ | ||
AX6E1 | พีระมิดฐานห้าเหลี่ยม | XeF6 | ในแนวระนาบฐานพีระมิดทำมุมกัน 72 องศา ส่วนส่วนสูงของพีระมิดทำมุมน้อยกว่า 90 องศากับระนาบ |
เมื่ออะตอมที่ล้อมรอบอะตอมกลาง (X) ไม่ได้เหมือนกันทั้งหมด รูปร่างของโมเลกุลก็ยังคงใกล้เคียงกับความเป็นจริงอยู่ แต่ว่ามุมระหว่างพันธะนั้นจะเกิดการผิดเพื้ยนไปบ้าง อย่างเช่นพันธะคู่ที่เกิดขึ้นในโมเลกุลของแอลคีนเช่น C2H4 จะเป็น AX3E0 แต่ทว่ามุมระหว่างพันธะรอบอะตอม C นั้นก็ไม่ได้เท่ากับ 120 ° เลย หรืออีกตัวอย่างหนึ่งคือ SOCl2 มีโครงสร้างเป็น AX3E1 แต่ว่าอะตอมที่มาล้อมรอบนั้นไม่เหมือนกัน จึงส่งผลให้มุมพันธะนั้นไม่เท่ากันตามไปด้วย เนื่องจากอะตอมแต่ละชนิดจะมีความสามารถในการดึงดูดอิเล็กตรอนที่แตกต่างกัน
เมนูนำทาง
ทฤษฎีการผลักกันของคู่อิเล็กตรอนวงเวเลนซ์ ระบบ AXEใกล้เคียง
ทฤษฎี ทฤษฎี สหวงษ์ ทฤษฎีบทพีทาโกรัส ทฤษฎีระบบควบคุม ทฤษฎีเกม ทฤษฎีสมคบคิดเรื่องเหยียบดวงจันทร์ ทฤษฎีแม่เหล็กไฟฟ้า ทฤษฎีความผูกพัน ทฤษฎีสัมพัทธภาพพิเศษ ทฤษฎีสีชมพูแหล่งที่มา
WikiPedia: ทฤษฎีการผลักกันของคู่อิเล็กตรอนวงเวเลนซ์ //dx.doi.org/10.1021%2Fic00113a023 //dx.doi.org/10.1039%2Fb405359c