การหาอาหารสำหรับการดำรงชีพในป่าตลอดระยะเวลาในการเดินทาง เป็นสิ่งสำคัญในการอยู่รอดของพรานนำทาง พรานป่าและนักเดินป่าที่นิยมท่องเที่ยวสัมผัสกับธรรมชาติในป่า พนมเทียนได้นำเอาส่วนสำคัญที่สุดในการเดินป่าของพรานล่าสัตว์ คือการเสาะแสวงหาอาหาร สอดแทรกผ่านทางตัวละครในเพชรพระอุมาอย่างละเอียดและมีความชัดเจน เช่นการหาเสาะแสวงหาแหล่งน้ำตามธรรมชาติสำหรับดื่มกินและชำระร่างกาย การเสาะแสวงหาพืชผักและผลไม้ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ ตลอดจนการล่าสัตว์ ดังนี้

น้ำ

น้ำเป็นสิ่งสำคัญและมีความจำเป็นต่อร่างกาย สำหรับการเดินทางรอนแรมภายในป่าน้ำถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ขาดไม่ได้ ซึ่งพนมเทียนได้สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของน้ำ และทักษะความรู้ความสามารถเกี่ยวกับการค้นหาแหล่งน้ำผ่านทางเพชรพระอุมาผ่านทางรพินทร์ ไพรวัลย์ ที่มีทักษะและความรู้เกี่ยวกับน้ำ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่พรานนำทางจะต้องเรียนรู้และจดจำ สำหรับแหล่งน้ำที่ปรากฏในเพชรพระอุมานั้น ส่วนใหญ่เป็นแหล่งน้ำที่มีตามธรรมชาติ เช่นน้ำพุ โดยที่พนมเทียนกำหนดให้รพินทร์แสดงความรู้ถึงแหล่งน้ำตามธรรมชาติ ที่สามารถนำมาใช้ดื่มกินได้แก่หม่อมราชวงศ์ดาริน วราฤทธิ์[1] และน้ำซึม ซึ่งมีเองตามธรรมชาติโดยไหลซึมออกจากซอกหิน หรือแหล่งน้ำตามธรรมชาติขนาดใหญ่เช่นน้ำตกที่สามารถใช้ดื่มกินและชำระร่างกายได้[2]

ผัก ผลไม้

พนมเทียนได้นำเอาทักษะและการเรียนรู้เกี่ยวกับการแสวงหาพืชผักผลไม้สอดแทรกไว้ในเพชรพระอุมา ที่ถือเป็นสิ่งสำคัญในการเดินป่าเช่นเดียวกับแหล่งน้ำตามธรรมชาติ สำหรับผักและผลไม้นั้นเป็นอาหารที่มีความสำคัญในการดำรงชีพในป่า พนมเทียนจึงได้กำหนดให้รพินทร์ ไพรวัลย์ แงซาย และตัวละครอื่น ๆ มีความจำเป็นที่จะต้องเรียนรู้เกี่ยวกับผักและผลไม้ ว่าชนิดใดสามารถรับประทานได้ ชนิดใดเป็นพิษต่อร่างกาย เช่นกล้วยป่าที่มีร่องรอยการกัดแทะของสัตว์ขนาดเล็กเช่น กระรอก กระแต ค้างคาว สามารถนำมากินได้ หรือเป็นการอาศัยความคุ้นเคยในการกินอยู่ทั่วไป เช่นเผือก มัน มันมือเสือที่แงซายไปขุดหามาให้แก่หม่อมราชวงศ์ดาริน วราฤทธิ์[3] หรือการแยกแยะเห็ดชนิดต่าง ๆ เช่นเห็ดโคนที่ขึ้นตามโคนต้นไม้ที่สามารถรับประทานได้ หรือเห็ดเมาที่ทานแล้วจะมีพิษต่อร่างกาย ทำให้วิงเวียนศีรษะและมึนงง[4]

เนื้อสัตว์

ในการเดินป่า นอกเหนือจากน้ำและผักผลไม้ที่เป็นสิ่งจำเป็นในการดำรงชีพแล้ว การล่าสัตว์เพื่อนำเนื้อมาเป็นอาหารก็เป็นสิ่งสำคัญเช่นเดียวกัน ในเพชรพระอุมาพนมเทียนได้นำทักษะและความรู้ในการล่าสัตว์เพื่อนำเนื้อมาเป็นอาหารสำหรับใช้ในการเดินทาง และสะท้อนมุมมองในการล่าสัตว์ด้วยอาวุธชนิดต่าง ๆ เช่น การใช้ปืนลูกซองสำหรับการล่าสัตว์ปีกเช่น นก ไก่ป่า การใช้ปืนลูกกรดสำหรับล่าสัตว์ขนาดเล็กเช่นเป็ดป่า เม่น หรือแม้แต่การใช้ปืนไรเฟิล สำหรับล่าสัตว์ขนาดกลางจนถึงขนาดใหญ่เช่นกวาง เลียงผา เป็นการบ่งบอกอย่างชัดเจนที่สุดคือสัตว์แทบทุกชนิดเช่น แย้ งู ช้าง ลิง ค่าง หมูป่า นก วัวป่า กิ้งก่า แรด ทุกประเภทในป่า สามารถนำมาใช้รับประทานเป็นอาหารได้โดยผ่านการทำให้สุกและสะอาด เพื่อป้องกันเชื้อโรคต่าง ๆ

เนื้อสัตว์เมื่อล่าได้ จะต้องมีการรู้จักเก็บถนอมรักษาเอาไว้ เพื่อให้ได้มีไว้ใช้รับประทานในการเดินทาง ในเพชรพระอุมา พนมเทียนได้นำความรู้ในการถนอมอาหารมาสอดแทรกเป็นเกร็ดความรู้ เช่นเนื้อสัตว์ที่ล่ามาได้เช่นเนื้อกวางหรือ กระทิง เมื่อเหลือเนื้อจากการนำไปปรุงอาหารสำหรับรับประทานในแต่ละมื้อ แงซายก็จะเอาเม็ดเกลือมาคลุกเคล้า ให้ความเค็มของเกลือละลายซึมลงไปในเนื้อและย่างรมไฟเก็บไว้ เพื่อป้องกันไม่ให้เนื้อนั้นเน่าและเก็บไว้เป็นเสบียงกรังในการเดินทาง[5]