คำวิเศษณ์เช่น ขยัน วางใจได้ และอดทน เป็นคำที่แสดงลักษณะนิสัยที่น่าพอใจแต่เพราะว่า ครั้งหนึ่งเชื่อกันว่านี่เป็นเรื่องเกี่ยวกับศีลธรรม นักจิตวิทยาจึงไม่ได้สนใจความพิถีพิถันว่าเป็นลักษณะทางจิตวิทยาจริง ๆแต่ความจริงว่าระดับความพิถีพิถันต่างกันระหว่างบุคคล เป็นเรื่องที่ชัดเจนโดยหลักฐานจากงานศึกษาที่อาศัยมติของคนสังเกตการณ์หลายคนคือการให้คะแนนจากคนที่มีสถานะเดียวกันก็ดี หรือจากผู้เชี่ยวชาญก็ดี ได้ยืนยันสิ่งที่บุคคลนั้นแจ้งเองเกี่ยวกับความพิถีพิถันของตนเองนอกจากนี้แล้ว คะแนนเหล่านี้ไม่ว่าตนเองจะเป็นผู้แจ้งหรือว่าคนอื่นเป็นผู้ให้ สามารถพยากรณ์ผลในชีวิตจริงเช่นความสำเร็จในการศึกษา

โดยมากในคริศต์ศตวรรษที่ 20 นักจิตวิทยาเชื่อว่า ลักษณะบุคลิกภาพสามารถแบ่งออกเป็นสองหมวด คือ พื้นอารมณ์แต่กำเนิด (temperament) และ (moral) characterลักษณะต่าง ๆ ของ temperament เชื่อว่ามีฐานทางชีวภาพ ในขณะที่ character คิดว่าเป็นสิ่งที่เรียนรู้ตอนเป็นเด็กหรือตลอดชีวิตเมื่อทฤษฎีลักษณะบุคลิกภาพใหญ่ 5 อย่างเกิดขึ้น นักพันธุกรรมพฤติกรรมก็เริ่มศึกษาลักษณะบุคลิกภาพตลอดแนวอย่างเป็นระบบ จนกระทั่งชัดเจนว่า ลักษณะบุคลิกภาพทั้ง 5 ได้รับอิทธิพลจากกรรมพันธุ์อย่างสำคัญเพราะว่า คู่แฝดเหมือนมีลักษณะบุคลิกภาพที่คล้ายกันมากแม้ว่าจะแยกกันเลี้ยงตั้งแต่เกิด และนี่ก็จริงด้วยสำหรับลักษณะพื้นอารมณ์แต่กำเนิด และ character ที่ศึกษาแม้ว่าพ่อแม่ผู้ปกครองและสังคมจะมีอิทธิพลต่อการแสดงออกของความพิถีพิถัน แต่ว่าจะไม่มีอิทธิพลต่อระดับของลักษณะ[11]