พระเจ้าไชเมที่ 1 เสด็จพระราชสมภพที่มงเปอลีเยในเคาน์ตีตูลูซเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1208 โดยเป็นพระราชโอรสของพระเจ้าเปโดรที่ 2 แห่งอารากอนกับพระนางมารีแห่งมงเปอลีเย พระองค์มีสองสายเลือดสำคัญอยู่ในตัว คือ สายเลือดราชวงศ์บาร์เซโลนาของอารากอน และสายเลือดจักรพรรดิไบแซนไทน์ที่ได้มาจากพระราชมารดา ทรงมีช่วงชีวิตในวัยเด็กที่ยากลำบากเมื่อพระเจ้าเปโดรไม่แยแสพระราชินีของพระองค์เอง ทำให้ขุนนางและนักบวชส่วนหนึ่งกลัวว่าพระองค์จะไม่มีทายาทจึงร่วมมือกันวางแผนให้พระเจ้าเปโดรหลับนอนกับพระนาง โดยหลอกพระองค์ให้เชื่อว่าพระนางคือคนรักของพระองค์ แม้จะทำให้มารีตั้งครรภ์ได้สำเร็จ แต่พระเจ้าเปโดรกลับละเลยไชเมน้อยและตกลงส่งตัวพระราชโอรสให้แก่ซีมง เดอ มงฟอร์ เพื่อให้ตนเองได้สมรสกับอามีซี ธิดาของเดอ มงฟอร์

พระเจ้าเปโดรได้จับมือเป็นพันธมิตรกับกลุ่มนอกรีตแอลบิเจนเซียน เสด็จสวรรคตในระหว่างการต่อสู้กับอัศวินครูเสดที่ถูกส่งมาทำสงครามกับฝ่ายของพระองค์ในสมรภูมิมูว์แร (ค.ศ. 1213) ในช่วงสงครามครูเสดแอลบิเจนเซียน (ค.ศ. 1209–1229) ซึ่งขณะนั้นไชเมมีพระชนมายุเพียง 5 พรรษาและอยู่ที่การ์กาซอนในราชอาณาจักรฝรั่งเศส ในกำมือของซีมง เดอ มงฟอร์ ผู้นำกลุ่มอัศวินครูเสด

พระองค์ได้รับการปล่อยตัวในเดือนเมษายน ค.ศ. 1214 และได้รับการยอมรับเป็นพระมหากษัตริย์แห่งอารากอนและกาตาลุญญาภายใต้การคุ้มครองของกลุ่มอัศวินเทมพลาร์ในมอนซอน พระองค์อยู่ในการดูแลและได้รับการศึกษาโดยอัศวินกลุ่มดังกล่าว โดยมีซันโช เคานต์แห่งรูซียง พระปิตุลาของพระราชบิดาผู้ล่วงลับทำหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน กระทั่งในปี ค.ศ. 1218 ซันโชได้ออกจากตำแหน่งเนื่องจากถูกต่อต้านจากกลุ่มขุนนางส่วนหนึ่งของอารากอนและกาตาลุญญา การก่อกบฏที่เกิดขึ้นหลังจากนั้นทำให้พระเจ้าไชเมตกอยู่ในอันตรายหลายต่อหลายครั้ง ประสบการณ์อันยากลำบากเหล่านั้นได้หล่อหลอมอุปนิสัยของพระองค์ขึ้นมา ทำให้พระองค์ไม่เกรงกลัวใครมาตั้งแต่ยังเป็นหนุ่มน้อย ทรงต่อสู้กับขุนนางอารากอนแบบตัวต่อตัวและมีส่วนร่วมในสงครามสำคัญต่าง ๆ