ภาษาบาเลนเซีย
ภาษาบาเลนเซีย

ภาษาบาเลนเซีย

ภาษาบาเลนเซีย (สเปน: valenciano) หรือ ภาษาวาเล็นซิอา (บาเลนเซีย: valencià, กาตาลา: valencià)[4] เป็นภาษาหนึ่งที่ใช้สื่อสารกันในแคว้นบาเลนเซีย[5] และในบริเวณเอลการ์เชของแคว้นภูมิภาคมูร์เซีย ประเทศสเปน ในแคว้นบาเลนเซีย ภาษานี้มีฐานะเป็นภาษาราชการร่วมกับภาษาสเปนตามธรรมนูญการปกครองตนเองของแคว้นและรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสเปน พ.ศ. 2521[6]ภาษาบาเลนเซียจัดอยู่ในกลุ่มภาษากาตาลาตะวันตก[3] จากการสำรวจความคิดเห็นครั้งหนึ่งพบว่า ชาวแคว้นบาเลนเซียส่วนใหญ่ (เกือบร้อยละ 65) มองว่าภาษานี้เป็นภาษาแยกต่างหากจากภาษากาตาลา แต่มุมมองดังกล่าวขัดแย้งกับมุมมองทางวิชาการโดยทั่วไปซึ่งถือว่าภาษานี้เป็นภาษาย่อยของภาษากาตาลา[7] ภายใต้ธรรมนูญการปกครองตนเองแห่งแคว้นบาเลนเซีย บัณฑิตยสถานภาษาแห่งบาเลนเซีย (Acadèmia Valenciana de la Llengua) ได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อให้เป็นผู้วางระเบียบเกี่ยวการใช้ภาษา หน่วยงานนี้ถือว่า กาตาลา และ บาเลนเซีย เป็นเพียงชื่อเรียกที่ต่างกันของภาษาเดียวกัน[8] อย่างไรก็ดี ภาษาบาเลนเซียก็มีวิธภาษามาตรฐานเป็นของตนเองซึ่งมีพื้นฐานมาจากภาษาถิ่นที่ใช้ในพื้นที่คาบเกี่ยวระหว่างจังหวัดบาเลนเซียตอนใต้กับจังหวัดอาลิกันเตตอนเหนือผลงานที่สำคัญที่สุดบางชิ้นของวงวรรณกรรมบาเลนเซียดำรงอยู่ในยุคทองซึ่งกินเวลาตั้งแต่ยุคกลางตอนปลายไปจนถึงสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา ผลงานเหล่านั้นรวมถึงนิยายวีรคติเรื่อง ติรันต์โลบลังก์ ของจูอาน็อต มาร์โตเร็ลย์ และกวีนิพนธ์ของเอาซิอัส มาร์ก หนังสือเล่มแรกในคาบสมุทรไอบีเรียที่ผลิตด้วยวิธีการพิมพ์แบบตัวเรียงนั้นพิมพ์เป็นภาษาบาเลนเซีย[9][10] เกมหมากรุกเกมแรกที่มีการบันทึกไว้พร้อมด้วยกติกาการเดินหมากควีนและบิชอปอยู่ในบทกวีเรื่อง สกักส์ดาโมร์ ซึ่งแต่งเป็นภาษาบาเลนเซียและได้รับการตีพิมพ์เมื่อประมาณ พ.ศ. 2018 (ค.ศ. 1475)

ภาษาบาเลนเซีย