สำรวจสามก๊กเป็นการเกริ่นนำในส่วนของวรรณกรรมสามก๊ก (ฉบับหอพระสมุด) หรือสามก๊กฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ซึ่งเป็นสามก๊กที่ออกมาปรากฏสู่สายตาบุคคลทั่วไปให้เป็นที่ชื่นชอบกันแล้ว นอกจากนี้ยังมีสามก๊ก ฉบับวณิพกของยาขอบ ซึ่งเป็นนักประพันธ์นวนิยายอมตะเรื่องผู้ชนะสิบทิศ โดยเขียนในรูปแบบของการนำเสนอรายละเอียดปลีกย่อยของตัวละครต่าง ๆ เช่น ตั๋งโต๊ะผู้ถูกแช่งทั้งสิบทิศ เล่าปี่ผู้พนมมือให้แก่ชนทุกชั้น โจโฉผู้ไม่ยอมให้โลกทรยศ ขงเบ้งผู้หยั่งรู้ฟ้าดิน จูล่งสุภาพบุรุษแห่งเสียงสาน จิวยี่ผู้ถ่มน้ำลายรดฟ้า กวนอูเทพเจ้าแห่งความสัตย์ซื่อ เตียวหุยคนชั่วช้าที่น่ารัก ยีเอ๋งผู้เปลือยกายตีกลอง ฯลฯ รวมทั้งพิชัยสงครามสามก๊กของมั่น พัธโนทัย และสามก๊ก ฉบับคนเดินดินเป็นต้น

สามก๊กเป็นวรรณกรรมที่มีเนื้อหาหลากหลาย ความหนาหลายพันหน้า ปรากฏสถานที่ต่าง ๆ เช่นเมือง หัวเมือง แม่น้ำ ภูเขาและเทือกเขาเป็นจำนวนมาก สำรวจสามก๊กจะเป็นตัวนำทางให้ผู้อ่านได้เข้าถึงวรรณกรรมสามก๊กอย่างเข้าใจ ละเอียดลึกซึ้งและเป็นการรู้จักตัวตนของสามก๊กได้อย่างดียิ่งขึ้น เช่นศึกสงครามต่าง ๆ ซึ่งเป็นเหตุการณ์จริงทางประวัติศาสตร์ของจีน เช่นศึกกัวต๋อ ศึกสะพานเตียงปันเกี้ยว ศึกทุ่งพกบ๋องหรือศึกเซ็กเพ็ก ซึ่งเป็นศึกสำคัญในประวัติศาสตร์ยุคสามก๊กที่เป็นตัวชี้ชัดอำนาจและความเป็นใหญ่ รวมทั้งเป็นการแบ่งแยกแผ่นดินจีนออกเป็นสามก๊กได้แก่ วุยก๊ก จ๊กก๊กและง่อก๊ก

สามก๊กเป็นวรรณกรรมที่ถ่ายทอดให้ผู้อ่านได้เห็นถึงสัจธรรมและแก่นแท้ของความเป็นมนุษย์ หลักปรัชญาทางทหาร การใช้ชีวิตและคติเตือนใจ แฝงแง่คิดไว้ในทุกบททุกตอน ทั้งนี้การสอดแทรกคติธรรมและข้อคิดต่าง ๆ ในสามก๊กที่สามารถนำไปใช้ในการดำรงชีวิตประจำวัน ขึ้นอยู่กับตัวของผู้อ่านสามก๊กเองว่าจะเลือกสรรนำคำสอน ข้อคิดต่าง ๆ ในสามก๊กจากบทใด ซึ่งนอกจากศึกสงครามที่ปรากฏตลอดทั้งเรื่องแล้ว ในสามก๊กยังมีการใช้กลศึกจำนวนมาก เล่ห์เหลี่ยมกลอุบายต่าง ๆ ในการทำศึก หลอกล่อศัตรูให้หลงต้องกลอุบายเพื่อให้ได้มาซึ่งชัยชนะ รวมทั้งรายละเอียดข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ ซึ่งหลอ กว้านจงผู้ประพันธ์ได้นำมาสอดแทรกกับเรื่องราวจากจินตนาการของตนเอง เป็นต้น