รัฐบาลเอโดะ (
ญี่ปุ่น: 江戸幕府
โรมาจิ:
Edo bakufu) หรือ
รัฐบาลโชกุนโทกูงาวะ (
ญี่ปุ่น: 徳川幕府
โรมาจิ:
Tokugawa bakufu) เป็นฝ่ายบริหารของประเทศญี่ปุ่นซึ่งใช้ระบอบ
ศักดินา สถาปนาโดย
โทกูงาวะ อิเอยาซุ มีผู้ปกครองสูงสุดเป็น
โชกุน ซึ่งต้องมาจาก
ตระกูลโทกูงาวะ เท่านั้น ในสมัยที่
ประเทศญี่ปุ่นถูกปกครองโดยรัฐบาล
โชกุนนั้น จะเรียกว่า
ยุคเอโดะ ตามชื่อเมือง
เอโดะ ซึ่งรัฐบาลโชกุนสถาปนาให้เป็นเมืองหลวงแห่งใหม่ ปัจจุบัน คือกรุง
โตเกียว มี
ปราสาทเอโดะเป็นศูนย์กลางการปกครองตั้งแต่ ค.ศ. 1603 ถึง 1868 จนกระทั่งถูก
จักรพรรดิเมจิล้มล้างไปใน
การฟื้นฟูเมจิหลังจาก
ยุคเซ็งโงกุ หรือยุคไฟสงคราม
โอดะ โนบูนางะ และ
โทโยโตมิ ฮิเดโยชิ ได้ร่วมกันรวมอำนาจสู่ศูนย์กลาง และตั้งเป็นรัฐบาลกลางขึ้นอีกครั้งใน
ยุคอาซูจิ–โมโมยามะ ซึ่งเป็นยุคสั้น ๆ ก่อน
ยุคเอโดะ ต่อมา หลังจาก
ยุทธการที่เซกิงาฮาระ ซึ่งเป็นการรบครั้งใหญ่ในค.ศ. 1600 การปกครองและอำนาจทั้งหมด ได้ตกอยู่ในมือของ
โทกูงาวะ อิเอยาซุโดยเบ็ดเสร็จ และสถาปนาตนเองเป็น
โชกุนในปี ค.ศ. 1603 ซึ่งเป็นไปตามประเพณีโบราณ ที่ผู้เป็นโชกุนจะต้องสืบเชื้อสายจากต้น
ตระกูลมินาโมโตะในยุคของโทกูงาวะ ต่างจากยุคโชกุนก่อน ๆ คือมีการนำระบบชนชั้นที่เริ่มใช้โดย
โทโยโตมิ ฮิเดโยชิ มาใช้อีกครั้งอย่างเข้มงวด โดยชนชั้นนักรบ หรือ
ซามูไร อยู่บนสุด ตามด้วยชาวนา ช่างฝีมือ และพ่อค้า การใช้ระบบชนชั้นอย่างเข้มงวดและไม่ยืดหยุ่นได้ทำให้เกิดจลาจลมาตลอดสมัย
ภาษีที่เรียกเก็บจากชนชั้นชาวนานั้น อยู่ในอัตราคงที่โดยไม่คำนึงถึงอัตราเงินเฟ้อหรือการเปลี่ยนแปลงอื่น ๆ ของค่าเงิน ส่งผลให้รายได้ภาษีที่เรียกเก็บจากชนชั้นซามูไร ผู้เป็นเจ้าของที่ดินมีมูลค่าลดลงเรื่อย ๆ ตลอดยุค ซึ่งสาเหตุนี้ ก่อให้เกิดการเผชิญหน้าระหว่างซามูไรผู้ทรงเกียรติแต่ฐานะทางการเงินต่ำลงเรื่อย ๆ จากการจ่ายภาษี กับชาวนาผู้มีอันจะกิน เกิดเป็นการปะทะกันหลายต่อหลายครั้งที่เริ่มจากเหตุการณ์เล็ก ๆ ลุกลามเป็นเหตุการณ์วุ่นวาย อย่างไรก็ตาม ไม่มีสิ่งใดเปลี่ยนแปลงระบบสังคม
ยุคเอโดะได้ ตราบจนการเข้ามาของชาวตะวันตกเมื่อปลาย
คริสต์ศตวรรษที่ 19 กลุ่ม
ไดเมียวผู้มีอำนาจ เช่น
ตระกูลชิมาซุ ได้ร่วมมือกับจักรพรรดิและพระบรมวงศานุวงศ์ ซึ่งในสมัยเอโดะเคยทรงเพียงศักดิ์แต่ไร้อำนาจ เพื่อโค่นล้มระบอบโชกุนในโดย
สงครามโบชิน ส่งผลให้เกิด
การปฏิรูปเมจิโดย
จักรพรรดิเมจิ รัฐบาลโชกุนโทกูงาวะถูกล้มล้างโดยสมบูรณ์ในค.ศ. 1868 โดยมี
โทกูงาวะ โยชิโนบุ เป็นโชกุนคนที่ 15 และเป็นโชกุนคนสุดท้ายของ
ญี่ปุ่น จากนั้น ญี่ปุ่นก็เข้าสู่
ยุคเมจิ อันมีการฟื้นฟูราชวงศ์มายังเมือง
เอโดะ และเปลี่ยนชื่อเป็นกรุง
โตเกียวดังเช่นปัจจุบัน