ชัยชนะของรัสเซีย
จักรวรรดิรัสเซีย กองทัพจักรวรรดิรัสเซียก่อน ค.ศ. 1860: กองกำลังทหารนอกแบบ Abreks Murtaziqs (ค.ศ. 1848–1859)
หลัง ค.ศ. 1860: กองทัพสมาพันธ์เซอร์แคสเซียอาสาสมัครต่างชาติ ความสูญเสียทางทหาร:80,000 นายในการรบ (ประมาณการ)
[19][15] ความสูญเสียทางพลเรือน:สงครามรัสเซีย–เซอร์แคสเซีย (
อะดีเกยา: Урыс-адыгэ зауэ;
รัสเซีย: Русско-черкесская война) คือการรุกราน
เซอร์แคสเซียโดย
จักรวรรดิรัสเซีย[29] เริ่มตั้งแต่วันที่ 17 กรกฎาคม ค.ศ. 1763 (ตามปฏิทินเก่า) โดยจักรวรรดิรัสเซียอ้างสิทธิ์ในการปกครองเซอร์แคสเซียในขณะที่
ชาวเซอร์แคสเซียปฏิเสธและต่อต้าน
[30] และสิ้นสุดในอีก 101 ปีต่อมาเมื่อกองทัพสุดท้ายของเซอร์แคสเซียพ่ายแพ้ในวันที่ 21 พฤษภาคม ค.ศ. 1864 (ตามปฏิทินเก่า) สงครามนี้จึงเป็นสงครามที่พร่ากำลังและสร้างความสูญเสียอย่างหนักแก่ทั้งสองฝ่าย ชาวเซอร์แคสเซียสู้รบกับรัสเซียนานกว่าชนชาติอื่น ๆ ในภูมิภาค
คอเคซัส[31] และสงครามรัสเซีย–เซอร์แคสเซียก็เป็นสงครามที่ยาวนานที่สุดที่ทั้งรัสเซียและเซอร์แคสเซียเคยต่อสู้มา
[32][33]ระหว่างและหลังสงคราม จักรวรรดิรัสเซียใช้กลยุทธ์ฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ด้วยการสังหารหมู่พลเรือนอย่างเป็นระบบ นำไปสู่
การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวเซอร์แคสเซีย[34][35][36][37] โดยชาวเซอร์แคสเซียมากถึง 2,000,000 คน (ร้อยละ 85–97 ของประชากรทั้งหมด) ถูกสังหารหรือถูกเนรเทศไปยัง
จักรวรรดิออตโตมัน (โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขต
ประเทศตุรกีในปัจจุบัน) ส่งผลให้เกิดชุมชนชาวเซอร์แคสเซียพลัดถิ่น
[29] สงครามรัสเซีย–เซอร์แคสเซียเริ่มขึ้นในลักษณะของความขัดแย้งเฉพาะพื้นที่ แต่ในไม่ช้าการขยายตัวของรัสเซียไปทั่วภูมิภาคคอเคซัสก็ดึงชนชาติอื่น ๆ ในภูมิภาคเข้าสู่ความขัดแย้งด้วย บ่อยครั้งจึงถือกันว่าสงครามรัสเซีย–เซอร์แคสเซียเป็นส่วนตะวันตกของ
สงครามคอเคซัสระหว่างสงครามรัสเซีย–เซอร์แคสเซีย จักรวรรดิรัสเซียไม่ยอมรับว่าเซอร์แคสเซียเป็นดินแดนอิสระ แต่ถือว่าเป็นดินแดนรัสเซียที่อยู่ภายใต้การยึดครองของกลุ่มกบฏ ถึงแม้ว่าภูมิภาคนี้จะไม่เคยอยู่ภายใต้การควบคุมของรัสเซียมาก่อนก็ตาม
[38] บรรดานายพลรัสเซียไม่ได้เรียกชาวเซอร์แคสเซียตามชื่อชาติพันธุ์ แต่เรียกพวกเขาว่า "พวกคนเขา" "พวกโจรเถื่อน" และ "พวกขยะภูเขา"
[38][39] ในสมัยปัจจุบัน สงครามนี้ตกเป็นเป้าของการตีความประวัติศาสตร์ใหม่และก่อให้เกิดข้อโต้แย้งเนื่องจากแหล่งข้อมูลของรัสเซียในสมัยหลังส่วนใหญ่ไม่กล่าวถึงสงครามหรือลดทอนความสำคัญของสงครามลง สื่อและเจ้าหน้าที่ของรัฐรัสเซียไปไกลถึงขั้นอ้างว่าความขัดแย้งดังกล่าว "ไม่เคยเกิดขึ้น" ทั้งยังอ้างว่าชาวเซอร์แคสเซีย "เข้าร่วมกับรัสเซียโดยสมัครใจในคริสต์ศตวรรษที่ 16"
[32][40]
