สุทโธทนะ

สุทโธทนะเป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสีหหนุ กับพระนางกัญจนา โดยสุทโธทนะดำรงตำแหน่งเป็น ราชา หรือเจ้าผู้ครองแบบคณาธิปไตยของแคว้นสักกะซึ่งมาจากการคัดเลือกโดยชนชั้นสูง[4][5][6][7] สุทโธทนะไม่มีอำนาจการปกครองแบบเผด็จการ และอาจใช้ฉันทามติในสภาสำหรับการตัดสินใจ[8] สอดคล้องกับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงอธิบายไว้ว่า "...เมื่อกิจเกิดขึ้นเช่นการสงครามเป็นต้น เจ้าเหล่านั้นก็ประชุมกันปรึกษาแล้ว ช่วยกันจัดตามควร..."[9] ในช่วงเวลาที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าประสูตินั้น สักกะเป็นรัฐขนาดน้อยที่ตกเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรโกศลซึ่งมีขนาดใหญ่กว่า[10][11]

สุทโธทนะอภิเษกสมรสครั้งแรกกับพระนางสิริมหามายา ธิดาเจ้าผู้ครองแคว้นโกลิยะ เมื่อมีพระชนมายุได้ 16 พรรษา หลังอภิเษกสมรสมา 20 ปี มีพระราชโอรส คือ สิทธัตถะ หรือสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อพระนางสิริมหามายาเสวยทิวงคตไป ก็ได้อภิเษกสมรสอีกครั้งกับพระนางมหาปชาบดีโคตมี ซึ่งเป็นพระขนิษฐาร่วมพระชนกชนนีของพระนางสิริมหามายา[12] มีพระราชบุตรด้วยกันสองพระองค์ คือ พระนันทะ และพระรูปนันทา ซึ่งออกบวชเป็นสาวกของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งสองพระองค์[13]

สิริมหามายา

สิริมหามายา หรือมายา[14] เป็นพระราชธิดาของพระเจ้าอัญชนะ กับพระนางยโสธรา ในครอบครัวของเจ้าผู้ครองแคว้นโกลิยะ มายาอภิเษกสมรสกับสุทโธทนะซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องตามพระราชประเพณี[1] หลังการอภิเษกสมรสมา 20 ปี จึงให้ประสูติกาลสิทธัตถะ และเสวยทิวงคตหลังประสูติเพียงเจ็ดวันเท่านั้น อรรถกถาอัปปายุกาสูตร ระบุว่าแต่เดิมพระนางสิริมหามายาเป็นเทพบุตรอยู่สวรรค์ชั้นดุสิต แต่ได้อธิษฐานขอเป็นพุทธมารดา ชาตินี้จึงประสูติมาเป็นสตรี ทั้งได้ขอมีพระชนม์เพียงเจ็ดวันหลังประสูติกาล เพราะสงวนพระครรภ์ไว้แก่พระโพธิสัตว์เพียงพระองค์เดียว[15] และเพื่ออยู่เชยชมพระโฉมพระโพธิสัตว์ ก่อนเสด็จสวรรคตกลับไปจุติบนสวรรค์ชั้นดุสิต[16]

มหาปชาบดี

มหาปชาบดีโคตมี เป็นพระราชธิดาของพระเจ้าอัญชนะ กับพระนางยโสธรา ในครอบครัวของเจ้าผู้ครองแคว้นโกลิยะ เป็นพระขนิษฐาร่วมพระชนกชนนีของสิริมหามายา หลังการทิวงคตของสิริมหามายา มหาปชาบดีโคตมีผู้มีศักดิ์เป็นพระมาตุจฉา (น้า) จึงถวายการอภิบาลสิทธัตถะมาโดยตลอด[17] กระทั่งสุทโธทนะจัดพระราชพิธีอภิเษกสมรสกับมหาปชาบดีโคตมี ท่านจึงมีศักดิ์เป็นพระวิมาดาหรือแม่เลี้ยงของพระพุทธเจ้าอีกตำแหน่งหนึ่ง[18] พระมหาปชาบดีโคตมีมีพระราชบุตรด้วยกันสองพระองค์ คือ พระนันทะ และพระรูปนันทา ซึ่งทั้งสองถือเป็นพระอนุชาและพระขนิษฐาต่างพระชนนีของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า[19] ในเวลาต่อมามหาปชาบดีโคตมีได้ออกบวชเป็นภิกษุณีรูปแรกในพระพุทธศาสนา[18][20] ในเอกสารพุทธให้ข้อมูลว่ามหาปชาบดีโคตมีมีอายุยืนนานถึง 120 ปี[21]