มีปัญหาอยู่ว่า ศาลที่พิจารณาคดีจะอ้างความเป็นโมฆะของนิติกรรมเองได้หรือไม่ แม้ว่าคู่ความจะมิได้ยกขึ้นอ้างก็ตาม ซึ่งจากคำพิพากษาศาลฎีกาหลายฉบับทำให้สรุปได้ว่า ศาลอาจอ้างความเป็นโมฆะของนิติกรรมได้ แม้คู่ความจะไม่ได้ยกขึ้นอ้างก็ตาม[24] เช่น

ฎ.791/2463 ว่า โจทก์กับจำเลยพนันชนไก่กัน ตกลงกันว่าผู้แพ้ต้องเสียค่าพนัน แต่ต่อมาเกิดปัญหาจึงมาฟ้องกันเรื่องชนไก่ เพื่อให้ศาลตัดสินว่าไก่ใครแพ้ใครชนะ ศาลฎีกาสั่งยกฟ้องโดยไม่วินิจฉัยให้ว่าไก่ใครแพ้ใครชนะ เพราะสัญญาที่เกิดจากการพนัน เป็นสัญญาที่มีวัตถุประสงค์ขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน ย่อมเป็นโมฆะ และไม่ควรยอมให้ฟ้องกันได้เพราะการพนัน