ภูเขากีนาบาลู

ภูเขากีนาบาลู, บอร์เนียว

Nepenthes rajah มีการแพร่กระจายพันธุ์อยู่ในวงแคบ จำกัดอยู่แค่ภูเขากีนาบาลูและภูเขาทามบูยูกอนที่อยู่ในอุทยานแห่งชาติกีนาบาลู รัฐซาบะฮ์ ประเทศมาเลเซียบนเกาะบอร์เนียว[2] ภูเขากีนาบาลูเป็นภูเขาหินแกรนิตมีรูปร่างคล้ายโดม ซึ่งในทางธรณีวิทยานั้น ยังเป็นภูเขาที่มีอายุน้อยเกิดจากการแทรกและยกตัวของแผ่นหินแกรนิตที่อยู่ลึกลงไปใต้เปลือกโลก (granitic batholith) ที่ความสูง 4095.2 เมตรนี่เอง ทำให้มันเป็นภูเขาสูงที่สุดบนเกาะบอร์เนียวและเป็นหนึ่งในภูเขาสูงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้[50] ที่ฐานล่างของภูเขาประกอบไปด้วยหินทรายและหินเฌล (shale) ที่แปลสภาพมาจากโคลนทรายใต้ท้องทะเลเมื่อราว ๆ 35 ล้านปีมาแล้ว แทรกไปด้วยหินเซอเพ็นทีน (serpentine) ที่อุดมไปด้วยแร่เหล็กและแมกนีเซียม ซึ่งเป็นแกนของแผ่นหินที่ยกตัวขึ้นมา มีสภาพเหมือนปลอกคอที่ล้อมรอบภูเขา ดินแบบนี้นี่เองที่ทำให้พืชบนภูเขากีนาบาลูหลาย ๆ ชนิดเป็นพืชถิ่นเดียว และพืชหายากหลาย ๆ ชนิดก็สามารถพบได้ที่นี่เช่นกัน

บริเวณที่พบแร่เหล็กและแมกนีเซียม (สีเหลือง) ในอุทยานกีนาบาลู (สีเขียว)

ธรณีวิทยา

N. rajah จะขึ้นบนดินที่มีหินเซอเพ็นทีนที่ประกอบไปด้วยนิกเกิลและโครเมียมในปริมาณที่สูงซึ่งเป็นพิษกับพืชชนิดอื่นอีกหลาย ๆ ชนิดแต่ไม่มีผลต่อ N. rajah[13] ซึ่งหมายความว่ามันขึ้นในระบบนิเวศวิทยาที่แทบจะไม่มีการแข่งขันแย่งชิงพื้นที่และสารอาหารกันเลย[51] ก็เหมือนระบบรากของ N. × alisaputrana[52] และ N. villosa[53] ที่รู้กันว่าทนต่อโลหะหนักในดินที่มีหินเซอเพ็นทีนปะปน มีแมกนีเซียมสูงและมีอัลคาไลเล็กน้อย เหมือนชั้นบาง ๆ บนหินอัลตราเมฟิก (หินที่มีเหล็กและแมกนีเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก, ดินลูกรัง) ดินประเภทนี้มีประมาณ 16% ของอุทยานแห่งชาติกีนาบาลู ทำให้เกิดพืชถิ่นเดียวจำนวนมาก รวมถึงหม้อข้าวหม้อแกงลิงด้วย ซึ่งมีถึง 4 ชนิดในสกุล รวมถึง N. rajah ที่สามารถพบได้ในอุทยานแห่งนี้เท่านั้น

อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธที่อ่านได้จาก "เส้นทางศึกษาธรรมชาติ Nepenthes rajah" (~2000 เมตร จากระดับน้ำทะเล) ที่เวลา 10 โมงเช้า บรรยายกาศท้องฟ้ามืดคลึ้ม

ปกติ N. rajah ขึ้นบนทุ่งหญ้าเปิดโล่งบนที่ลาดเอียงหรือบนที่ราบบนยอดเขา เฉพาะในพื้นที่ซึมน้ำ ดินไม่จับตัวแน่นและมีความชื้นสูง น้ำสามารถระบายได้อย่างรวดเร็ว ดังนั้นถึงแม้ว่าจะมีฝนตกมากแต่ดินก็ไม่แฉะ N. rajah มักพบขึ้นในพงหญ้าโดยเฉพาะหญ้าทรงกระเทียม

ภูมิอากาศ

N. rajah ตามธรรมชาติขึ้นสูงจากระดับน้ำทะเล 1500–2650 เมตร [19][7] จึงจัดได้ว่าเป็นพืชที่สูง (highland) [54] เพราะในความสูงระดับนั้นเองทำให้อุณหภูมิในเวลากลางวันไม่เกิน 25 ℃ และเวลากลางคืนมีอากาศหนาวเย็น[55] และเพราะอุณหภูมิที่ลดลงในเวลากลางคืนทำให้ความชื้นสัมพัทธ์เพิ่มจาก 65–75% ไปถึง 95% หรือมากกว่านั้น พืชที่ขึ้นสูงในระดับนั้นมักจะโตช้ามากหรือแทบจะไม่โตขึ้นเลยเพราะสิ่งแวดล้อมที่สุดโต่งนั้น ซึ่งมีสภาพมีลมและฝนที่รุนแรง แต่ก็ได้รับแสงอาทิตย์โดยตรง มีอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ที่แกว่งไปมา มีโอกาสที่เมฆปกคลุมสูง เมื่อเมฆน้อยอุณหภูมิจะสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ความชื้นสัมพัทธ์ลดลง ได้รับแสงมาก แต่เมื่อเมฆมาก อุณหภูมิและแสงจะลดลง ความชื้นสัมพัทธ์จะสูงขึ้น[56] ระดับน้ำฝนโดยเฉลี่ยอยู่ที่ 3000 มิลลิเมตร