แม้ว่าจะไม่ใช่ส่วนของระบอบการปกครองเสรีภาพทั้งส่วนบุคคลและทางเศรษฐกิจพอประมาณ ที่มีผลขยายจำนวนคนชั้นกลางจนกลายเป็นประชาสังคมที่เจริญรุ่งเรืองและแพร่ไปอย่างกว้างขวางบ่อยครั้งมองว่า เป็นเงื่อนไขเบื้องต้นของประชาธิปไตยเสรีนิยม (Lipset 1959)ในประเทศที่ไม่มีวัฒนธรรมประเพณีการปกครองโดยเสียงส่วนมาก การเลือกตั้งเสรีอย่างเดียวจะไม่พอให้เปลี่ยนจากระบอบเผด็จการไปเป็นประชาธิปไตยจะต้องมีทั้งการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางการเมืองที่ใหญ่กว่านั้น และการสร้างสถาบันเพื่อการปกครองแบบประชาธิปไตยอย่างค่อยเป็นค่อยไป มีประเทศตัวอย่างหลากหลาย ยกตัวอย่างเช่นในลาตินอเมริกา ที่ดำรงระบอบประชาธิปไตยได้เพียงแค่ชั่วคราวหรืออย่างจำกัด จนกระทั่งวัฒนธรรมทั่วไปเปลี่ยนแปลงแล้วสร้างสภาวะที่ประชาธิปไตยสามารถเจริญงอกงามได้[ต้องการอ้างอิง]

แง่มุมกุญแจสำคัญของวัฒนธรรมประชาธิปไตยก็คือแนวคิดเกี่ยวกับ "ฝ่ายค้านที่จงรักภักดี" คือแม้ว่า ฝ่ายตรงข้ามจะเห็นไม่ตรงกัน แต่ก็ยอมอดทนและยอมรับบทบาทสำคัญทางการเมืองอันเป็นไปตามกฎหมายที่แต่ละฝ่ายมีส่วนได้ซึ่งเป็นเรื่องเปลี่ยนได้ยากในวัฒนธรรมของประเทศที่การเข้าสู่อำนาจตามประวัติมักจะอาศัยความรุนแรงแก่นสารของหลักนี้ก็คือ ทุกฝ่ายในระบอบประชาธิปไตยต้องเทิดทูนคุณค่าพื้นฐานของมันเหมือน ๆ กัน

กฎพื้นฐานของสังคมต้องสนับสนุนให้อดทน สุภาพ และมีมรรยาทในการอภิปรายต่อหน้าธารกำนัลในสังคมเช่นนี้ ผู้ที่พ่ายแพ้ต้องยอมรับการตัดสินใจของผู้ลงคะแนนเสียงเมื่อการลงคะแนนเลือกตั้งยุติแล้ว และอำนวยให้อำนาจเปลี่ยนมือได้โดยสันติภาพโดยผู้แพ้ก็จะรู้สึกปลอดภัยด้วยความเข้าใจได้ว่า ตนจะไม่เสียชีวิตหรือเสรีภาพ และจะมีส่วนร่วมทางการเมืองได้ต่อไปคือ พวกเขาไม่ได้จงรักภักดีต่อนโยบายโดยเฉพาะ ๆ ของรัฐบาล แต่ต่อความชอบธรรมตามกฎหมายของรัฐและของกระบวนการประชาธิปไตยเอง