สองพี่น้องตระกูลจึง

เมื่อราชวงศ์ฮั่นผนวกอาณาจักรนัมเหวียตเข้าเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิจีนแล้ว เวียดนามจึงเข้าสู่ยุคการปกครองของจีนครั้งแรก (First Chinese domination) เวียดนามมีสถานะเป็นมณฑลเจียวจี่ (Jiāozhǐ, 交趾) หรือเจียวโจว (Jiāozhōu, 交州 คำว่า "เจียว" ภาษาจีนยุคกลาง: kˠau กลายเป็นคำว่า "แกว") มีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่เมืองลองเบียน (Long Biên) หรือฮานอยในปัจจุบัน การปกครองครั้งแรกของจีนสิ้นสุดลงในค.ศ. 40 ในเหตุการณ์การลุกฮือของสองพี่น้องตระกูลจึง (Hai Bà Trưng หรือ Trưng sisters) สองพี่น้องตระกูลจึงเป็นสตรีได้แก่ จึงจัก (Trưng Trắc) และจึงหญิ (Trưng Nhị) เป็นบุตรสาวของผู้ปกครองอำเภอหมีหลิง (Mílíng , 麊泠) ในจังหวัดเจียวจี่ สามีของจึงจักชื่อว่าทิซั๋ก (Thi Sách) ก่อการกบฎต่อต้านการปกครองของจีนราชวงศ์ฮั่น ทางการจีนจึงนำตัวทิซั๋กไปประหารชีวิต สองพี่น้องจึงจักและจึงหญิจึงปลุกระดมชาวเวียดนามให้ลุกฮือขึ้นต่อต้านการปกครองของจีน หลังจากที่สองพี่น้องตระกูลจึงปกครองเวียดนามได้สามปีพระจักรพรรดิฮั่นกวังอู่ตี้ทรงส่งแม่ทัพหม่าหยวน (Mǎ Yuán, 馬援) มาปราบกบฎของสองพี่น้องตระกูลจึงลงได้สำเร็จในค.ศ. 43

หลังจากสิ้นสุดการลุกฮือของสองพี่น้องตระกูลจึงแล้ว เวียดนามเข้าสู่ยุคการปกครองของจีนครั้งที่สอง (Second Chinese domination) หลังจากที่ราชวงศ์ฮั่นล่มสลายลงแล้ว เขตแคว้นเจียวจี่จึงกลายเป็นดินแดนของรัฐง่อก๊กในสมัยสามก๊ก ในค.ศ. 248 นางบ่าเจียว (Bà Triệu) หรือนางเจียวเอิ๋ว (Triệu Ẩu, 趙嫗) หรือนางเจียว (Lady Triệu) รวบรวมชาวเวียดนามก่อกบฎต่อต้านการปกครองของง่อก๊ก พระเจ้าซุนกวนแห่งง่อก๊กส่งแม่ทัพหลู่หยิ่น (Lù Yìn, 陸胤) ยกทัพมาปราบกบฎของนางเจียวได้สำเร็จ ในปัจจุบันทั้งสองพี่น้องตระกูลจึงและนางเจียวเป็นสัญลักษณ์ของลัทธิชาตินิยมในเวียดนาม แสดงถึงอัตลักษณ์ของสังคมเวียดนามก่อนการปกครองของจีนซึ่งสตรีเป็นใหญ่

ราชวงศ์ลี้ก่อน

ในยุคราชวงศ์เหนือใต้ (Northern and Southern Dynasties) ของจีน เวียดนามอยู่ภายใต้การปกครองของราชวงศ์เหลียง (Liang dynasty) ในค.ศ. 541 ชาวจีนชื่อว่าหลี่ปี้ (Lǐ Bì, 李賁) ก่อการกบฎขับไล่การปกครองของราชวงศ์เหลียงออกจากพื้นที่ ในค.ศ. 544 หลี่ปี้ตั้งตนขึ้นเป็นพระจักรพรรดิลี้นัมเด๊ (Lý Nam Đế, 李南帝) หรือจักรพรรดิลี้แห่งทักขิณทิศ ก่อตั้งราชวงศ์ลี้ก่อน (Early Lý dynasty) และก่อตั้งอาณาจักรหวั่นซวน (Vạn Xuân, 萬春) หรืออาณาจักรหมื่นวสันต์ มีราชธานีที่เมืองลองเบียน หลังจากที่ราชวงศ์ลี้ก่อนครองเวียดนามได้เพียงหนึ่งปี ในค.ศ. 545 จักรพรรดิเหลียงอู่ตี้ทรงส่งแม่ทัพเฉินป้าเซียน (Chén Bàxiān, 陳霸先) ยกทัพเข้าปราบอาณาจักรหวั่นซวนทำให้จักรพรรดิลี้นัมเด๊ต้องเสด็จหลบหนีไปยังดินแดนประเทศลาว ทำให้ราชวงศ์ลี้ก่อนต้องไปตั้งฐานที่มั่นในป่าเขา ต่อมาจักรพรรดิลี้นัมเด๊สละราชสมบัติแล้วถูกชนเผ่าในประเทศลาวสังหาร เมื่อราชวงศ์ลี้ก่อนอ่อนแอทำให้แม่ทัพเจี่ยวกวางฟุก (Triệu Quang Phục, 趙光復) เรืองอำนาจและได้รับตำแหน่งเป็นเจ้าชายเจี่ยวเหวียตเวือง (Triệu Việt Vương, 趙越王) เจ้าชายเจี่ยวเหวียตเวืองนำทัพเข้ายึดเมืองลองเบียนคืนมาจากจีนได้สำเร็จ ลี้ฝัตตื๋อ (Lý Phật Tử, 李佛子) ยกทัพเข้ายึดเมืองลองเบียนจากเจ้าชายเจี่ยวเหวียตเวืองในค.ศ. 571 และตั้งตนขึ้นเป็นจักรพรรดิลี้นัมเด๊ที่สอง ฝ่ายพระจักรพรรดิสุยเหวินตี้แห่งราชวงศ์สุยทรงเห็นว่าอาณาจักรหวั่นซวนประสบกับความขัดแย้งภายในจึงส่งกองทัพเข้าบุกยึดอาณาจักรหวั่นซวนในค.ศ. 602 ทำให้เวียดนามถูกรวมเข้ากับจักรวรรดิจีนอีกครั้ง ราชวงศ์ลี้ก่อนจึงสิ้นสุดลง

การปกครองของจีนครั้งที่สาม

หลังจากที่ทัพของราชวงศ์สุยได้ทำลายอาณาจักรหวั่นซวนของราชวงศ์ลี้ก่อนลงในค.ศ. 602 แล้ว เวียดนามจึงเข้าสู่ยุคการปกครองของจีนครั้งที่สาม (Third Chinese domination) ราชวงศ์สุยปกครองดินแดนลุ่มแม่น้ำแดงในฐานะเป็นจังหวัดเจียวโจว ต่อมาในสมัยราชวงศ์ถังค.ศ. 679 จังหวัดเจียวโจวเปลี่ยนสถานะเป็นรัฐในอารักขาอันหนาน (Ānnándúhùfǔ, 安南都護府 - Protectorate of Annan) หรืออันนัม หมายถึงสันติสุขทางทิศใต้ ซึ่งปกครองโดยตูหู่ (Dūhù, 都護) หรือข้าหลวงซึ่งได้รับการแต่งตั้งมาจากราชสำนักราชวงศ์ถัง มีศูนย์กลางการปกครองอยู่ที่เมืองซ่งผิง (Sòngpíng, 宋平) หรือต๊งบิ่ญ (Tống Bình) บริเวณเมืองฮานอยในปัจจุบัน ในค.ศ. 772 ชาวเวียดนามชื่อว่ามัยทุกลวน (Mai Thúc Loan, 梅叔鸞) รวบรวมกำลังพลก่อกบฎต่อต้านการปกครองของราชวงศ์ถังสามารถยึดเมืองซ่งผิงได้สำเร็จและตั้งตนขึ้นเป็นจักรพรรดิมัยฮักเด๊ (Mai Hắc Đế, 梅黑帝) แปลว่า "จักรพรรดิดำ" เนื่องจากจักรพรรดิมัยฮักเด๊มีผิวคล้ำ ในปีเดียวกันนั้นพระจักรพรรดิถังซวนจงทรงส่งทัพมาปราบจักรพรรดิมัยฮักเด๊ได้สำเร็จสามารถรวมอันนัมกลับเข้าเป็นของราชวงศ์ถังได้อีกครั้ง ในค.ศ. 791 ชาวเวียดนามอีกคนหนึ่งชื่อว่าฝุ่งฮึง (Phùng Hưng) ก่อการกบฎต่อราชวงศ์ถังแต่ก็ถูกปราบได้

ในช่วงปลายสมัยราชวงศ์ถังอำนาจการปกครองส่วนกลางของราชวงศ์ถังเสื่อมลง ทำให้เจี๋ยตู้สื่อ (Jiédùshǐ, 節度使) หรือขุนศึกท้องถิ่นตั้งตนเป็นอิสระตามดินแดนต่างๆของจีนราชวงศ์ถัง ในค.ศ. 905 คุกเถื่อสุ (Khúc Thừa Dụ, 曲承裕) ตั้งตนขึ้นเป็นเจี๋ยตู้สื่อแห่งเขตทหารจิ้งไห่ (Jìnghǎi jūn, 靜海軍) แปลว่า ทะเลบริสุทธิ์ หมายถึงแคว้นอันนัม ทำให้ตระกูลคุก (Khúc clan) เรืองอำนาจขึ้นมาในเขตจิ้งไห่มีอำนาจในการปกครองตนเองและได้รับการยอมรับจากราชสำนักราชวงศ์ถัง