อาการ ของ โรคอารมณ์สองขั้ว

กราฟทำให้ง่ายซึ่งเปรียบเทียบแบบย่อยต่าง ๆ ของโรครวมทั้งโรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1, ประเภท 2 และโรคไซโคลไทเมีย[17][18]

ทั้งความฟุ้งพล่านและความซึมเศร้ามีอาการเป็นปัญหาทางอารมณ์ ทางการเคลื่อนไหวเหตุจิตใจ ทางจังหวะรอบวัน และทางประชาน/ความคิดความฟุ้งพล่านอาจมีระดับต่าง ๆ เริ่มจากภาวะครึ้มใจ (euphoria) ที่เป็นอาการฟุ้งพล่านแบบคลาสสิก จนถึงอารมณ์ละเหี่ย (dysphoria) และหงุดหงิดอาการหลักคือมีกำลังทำอะไร ๆ โดยมีเหตุทางจิตใจอาจมีพร้อมกับความภูมิใจในตนหรือภาวะคิดว่าตนเขื่อง (grandiosity) การพูดเร็ว และรู้สึกว่าตนคิดเร็วที่เป็นอัตวิสัย (คือคนอื่นอาจไม่เห็นด้วย) มีพฤติกรรมทางสังคมอย่างไม่ยับยั้ง และความหุนหันพลันแล่น/ทำอะไรตามอำเภอใจ[19]อาการเกือบฟุ้งพล่าน (hypomania) ต่างกับอาการฟุ้งพล่าน (mania) โดยระยะเวลาที่เป็น คืออาการเกือบฟุ้งพล่านต้องมีต่อกัน 4 วันเทียบกับอาการฟุ้งพล่านที่มีต่อกันเป็นอาทิตย์และอาการเกือบฟุ้งพล่านไม่จำเป็นต้องรบกวนชีวิตประจำวัน[14]กลไกทางชีวภาพซึ่งเป็นเหตุให้เปลี่ยนจากคราวฟุ้งพล่านหรือเกือบฟุ้งพล่านไปเป็นคราวซึมเศร้ายังไม่ชัดเจน โดยทิศตรงกันข้ามก็เช่นกัน[20]

คราวฟุ้งพล่าน (manic episodes)

ภาพพิมพ์หินสีปี 1892 เป็นรูปหญิงที่วินิจฉัยว่ามีอาการฟุ้งพล่านแบบตลกขบขัน (hilarious mania)

คราวฟุ้งพล่านจะเกิดเป็นระยะเวลาอย่างน้อยหนึ่งอาทิตย์โดยมีอารมณ์ดีหรือหงุดหงิด เริ่มตั้งแต่ภาวะครึ้มใจจนถึงอาการเพ้อ คนไข้ที่มีอาการฟุ้งพล่านหรือเกือบฟุ้งพล่านโดยทั่วไปจะมีพฤติกรรมหลายอย่างจากรายการดังต่อไปนี้ คือพูดเร็วแบบขัดจังหวะไม่ได้ จำเป็นต้องนอนน้อยลง สมาธิสั้น ฟุ้งซ่าน ทำงานเพิ่มอย่างมีจุดมุ่งหมาย กายใจไม่สงบ มีพฤติกรรมที่หุนหันพลันแล่นเป็นไปตามอำเภอใจ มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น มีเพศสัมพันธ์เกิน หรือใช้จ่ายเกิน[21][22][23]เพื่อให้ผ่านเกณฑ์ว่ามีคราวฟุ้งพล่าน พฤติกรรมเหล่านี้ต้องรบกวนการเข้าสังคมหรือการทำงานของบุคคล[21][23]ถ้าไม่รักษา คราวฟุ้งพล่านปกติจะคงยืนถึง 3-6 เดือน[24]

คนไข้อาการฟุ้งพล่านบ่อยครั้งมีประวัติใช้ยาเสพติดที่เกิดขึ้นในระยะยาวโดยเป็นการ "ให้ยาแก่ตนเอง"[25]ในกรณีรุนแรงสุด คนไข้อาการฟุ้งพล่านอย่างบริบูรณ์อาจเกิดอาการโรคจิต คือไม่รู้ว่าอะไรจริงไม่จริง เป็นภาวะที่มีผลต่อทั้งความคิดและอารมณ์[23]อาจรู้สึกว่าตนไม่มีใครขวางได้ หรือเหมือนกับเป็นคนได้รับเลือก/มีกำหนดพิเศษ หรือกำลังทำภารกิจพิเศษ หรือมีไอเดียแบบเขื่อง ๆ หรือแบบหลงผิดอื่น ๆ[26]ซึ่งอาจทำให้มีพฤติกรรมรุนแรง หรือบางครั้งต้องเข้า รพ. จิตเวช[22][23]ความรุนแรงของอาการอาจวัดได้ด้วยมาตราแบบวัด เช่น Young Mania Rating Scale (สำหรับเด็กและเยาวชน) แต่ความเชื่อถือได้ของแบบวัดเหล่านี้ก็เป็นเรื่องน่าสงสัย[27]

ก่อนเริ่มเกิดอาการฟุ้งพล่านหรืออาการซึมเศร้า บ่อยครั้งมักจะมีปัญหาการนอนหลับ[28]อาการอื่น ๆ รวมทั้งอารมณ์แปรปรวน ความเปลี่ยนแปลงทางการเคลื่อนไหวเหตุจิต ความอยากอาหารที่เปลี่ยนไป และความวิตกกังวลที่เพิ่มขึ้น อาจเกิดถึง 3 อาทิตย์ก่อนที่อาการฟุ้งพล่านจะเกิด[29]

คราวเกือบฟุ้งพล่าน (hypomanic episodes)

ภาพพิมพ์หินสีปี 1858 เป็นรูปหญิงที่มีคำบรรยายว่า ภาวะซึมเศร้าที่กำลังแปลงเป็นอาการฟุ้งพล่าน

อาการเกือบฟุ้งพล่าน (hypomania) เป็นอาการฟุ้งพล่านที่รุนแรงน้อยกว่า นิยามว่ามีอาการเช่นเดียวกันอย่างน้อย 4 วัน[23]แต่ไม่ได้รบกวนการเข้าสังคมและการทำอาชีพของบุคคลอย่างสำคัญ ไม่มีอาการโรคจิตต่าง ๆ เช่น อาการหลงผิดหรือประสาทหลอน และไม่จำเป็นต้องเข้า รพ. จิตเวช[21]การใช้ชีวิตทั่วไปความจริงอาจดีขึ้นในคราวเกือบฟุ้งพล่าน นักวิชาการบางส่วนจึงเชื่อว่า เป็นกลไกป้องกันตัวจากความซึมเศร้า[30]คราวเกือบฟุ้งพล่านน้อยครั้งจะแย่ลงจนกลายเป็นคราวฟุ้งพล่านแบบบริบูรณ์[30]คนไข้บางคนที่มีอาการนี้มีความสร้างสรรค์เพิ่มขึ้น[23][31]เทียบกับคนไข้อื่น ๆ ที่หงุดหงิดหรือตัดสินใจได้ไม่ดี

อาการเกือบฟุ้งพล่านอาจรู้สึกดีสำหรับคนไข้บางคน แม้โดยมากจะรู้สึกว่าทำให้เครียดและเป็นทุกข์[23]คนไข้ที่มีอาการนี้ มักจะไม่สำนึกถึงผลของพฤติกรรมของตนต่อคนรอบ ๆ ตัวแม้ครอบครัวและเพื่อนจะเห็นความแปรปรวนทางอารมณ์ คนไข้บ่อยครั้งก็ยังปฏิเสธว่า ไม่มีอะไรผิดปกติ[32]ที่เรียกว่าอาการเกือบฟุ้งพล่านถ้าไม่มีคราวซึมเศร้าต่อ ๆ มาด้วย บ่อยครั้งจัดว่าไม่เป็นปัญหา ยกเว้นถ้าอารมณ์แปรปรวนอย่างรวดเร็วและควบคุมไม่ได้[30]อาการจะคงยืนเป็นเวลาหลายอาทิตย์จนถึงหลายเดือนอย่างสามัญ[33]

คราวซึมเศร้า (depressive episodes)

ดูบทความหลักที่: โรคซึมเศร้า
งานชื่อว่า Melancholy ทำจากรูปถ่ายซึ่งเป็นผลงานของจิตแพทย์ชาวอังกฤษฮิวจ์ เวลช์ ไดมอนด์

อาการของคราวซึมเศร้าในโรคอารมณ์สองขั้วรวมทั้งความรู้สึกเศร้าอย่างคงยืน หงุดหงิดหรือโกรธ ไม่สนใจกิจกรรมที่เคยทำให้สุขใจ รู้สึกผิดเกินหรืออย่างไม่สมควร นอนมากหรือไม่พอ ความอยากอาหารหรือน้ำหนักเปลี่ยน ล้า ไม่มีสมาธิ เกลียดตนเองหรือรู้สึกไม่มีค่า คิดถึงความตายหรือการฆ่าตัวตาย[34]ในกรณีรุนแรง คนไข้อาจมีอาการโรคจิต โดยจัดในภาษาอังกฤษว่าเป็น severe bipolar disorder with psychotic features (โรคอารมณ์สองขั้วรุนแรงโดยมีอาการโรคจิต)ซึ่งรวมอาการหลงผิดและประสาทหลอนคราวซึมเศร้าจะคงยืนอย่างน้อย 2 สัปดาห์ และอาจทำให้ฆ่าตัวตายถ้าไม่รักษา[35]

ยิ่งเริ่มอาการในวัยเยาว์เท่าไร โอกาสการมีคราวซึมเศร้าเป็น 2-3 คราวแรกก็มากขึ้นเท่านั้น[36]เพราะเกณฑ์วินิจฉัยโรคบังคับให้มีคราวฟุ้งพล่านหรือเกือบฟุ้งพล่าน คนไข้จำนวนมากก็จะวินิจฉัยผิดในเบื้องต้นว่ามีโรคซึมเศร้า แล้วรักษาอย่างผิด ๆ ด้วยยาแก้ซึมเศร้า[37]

คราวอารมณ์ผสม (mixed affective episodes)

อาการอารมณ์ผสมเป็นภาวะที่มีทั้งอาการฟุ้งพล่านและอารมณ์ซึมเศร้าไปด้วยกัน[38]คนไข้ที่มีภาวะนี้อาจมีอาการฟุ้งพล่านเช่นความคิดเขื่องในขณะที่มีอาการซึมเศร้าไปด้วย เช่น ความรู้สึกผิดเกินควร หรือรู้สึกอยากตาย[38]ภาวะอารมณ์ผสมจัดว่า เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายสูง เพราะอารมณ์ซึมเศร้าเช่นสิ้นหวัง บ่อยครั้งเกิดกับอารมณ์แปรปรวนหรือการยับยั้งใจตนเองไม่ได้/ความหุนหันพลันแล่น[38]โรควิตกกังวลเกิดเป็นโรคร่วม (comorbidity) กับคราวอารมณ์ผสมมากกว่าคราวซึมเศร้าหรือคราวฟุ้งพล่านของโรค[38]การใช้ยาเสพติด (เช่น การดื่มเหล้า) ก็เพิ่มตามแนวโน้มเช่นนี้ด้วย ดังนั้น จึงอาจทำให้อาการของโรคปรากฏเหมือนกับเป็นผลของยาเสพติด[38]

อาการอื่น ๆ (associated features)

คำภาษาอังกฤษว่า associated features หมายถึงอาการที่บ่อยครั้งเกิดร่วมกับโรคแต่ไม่ได้อยู่ในเกณฑ์วินิจฉัยโรคในคนไข้วัยผู้ใหญ่ โรคนี้บ่อยครั้งเกิดกับความเปลี่ยนแปลงทางประชาน/ความคิด[39]รวมทั้งการใส่ใจได้น้อยลง (สมาธิสั้น), ปัญหาเกี่ยวกับ executive functions และความจำบกพร่อง[40]คนไข้มีความรู้สึกอย่างไรกับโลกยังขึ้นอยู่กับระยะของโรค โดยมีลักษณะต่าง ๆ กันทั้งในคราวฟุ้งพล่าน คราวเกือบฟุ้งพล่าน และคราวซึมเศร้า[29]คนไข้อาจมีปัญหาทางความสัมพันธ์กับคนอื่น[41]เด็กมีอาการสามัญหลายอย่างที่เกิดก่อนโรค ผู้ภายหลังได้วินิจฉัยว่าเป็นโรคอารมณ์สองขั้ว เช่น ความผิดปกติทางอารมณ์ (รวมทั้งคราวซึมเศร้า) และโรคสมาธิสั้น (ADHD)[42]

โรคที่เกิดร่วม (comorbid conditions)

การวินิจฉัยว่าเป็นโรคอาจซับซ้อนเพราะมีโรคทางจิตเวชที่เกิดร่วมกันรวมทั้งโรคย้ำคิดย้ำทำ (OCD), โรคใช้ยาเสพติด (SUD), ความผิดปกติของการรับประทาน, โรคสมาธิสั้น (ADHD), โรคกลัวสังคม, อาการก่อนมีประจำเดือน (PMS) รวมทั้งโรคอารมณ์ละเหี่ยก่อนประจำเดือน (PMDD) หรือโรคตื่นตระหนก[25][34][43][44]การวิเคราะห์อาการและคราวการเกิดอาการในระยะยาว โดยเฉพาะถ้าได้ข้อมูลจากเพื่อนและสมาชิกครอบครัว จำเป็นเพื่อวางแผนการรักษาโรคที่เกิดร่วมต่าง ๆ เหล่านี้[45]

แหล่งที่มา

WikiPedia: โรคอารมณ์สองขั้ว http://www.repositorio.ufc.br/handle/riufc/23654 http://d.plnk.co/ACNP/50th/Transcripts/David%20Dun... http://www.diseasesdatabase.com/ddb7812.htm http://www.emedicine.com/med/topic229.htm http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296.... http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296.... http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296.... http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296.... http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296.... http://www.icd9data.com/getICD9Code.ashx?icd9=296....